Nooit meer wintertijd?

Misschien hadden de leden van de Senaat zelf wat last van slaapgebrek? Slechts een paar dagen nadat in de VS de klok weer was verzet, was daar ineens een voorstel om die hele wintertijd maar af te schaffen, en het werd met grote meerderheid aangenomen. Als het aan de senatoren ligt, gaat volgend jaar maart de eeuwige zomertijd in in de Verenigde Staten.

Het voorstel moet nog door het Huis van Afgevaardigden, en dan moet president Biden er nog een handtekening onder zetten. Maar de senaat was duidelijk. ‘Een stommiteit waar we mee moeten ophouden,’ noemde een senator het. ‘Een kopzorg die we niet nodig hebben,’ zei een ander. Gezondheidsexperts hielden vlammende pleidooien voor afschaffing van de wintertijd en haalden daarbij allerlei gezondheidsschade aan die het verzetten van de klok veroorzaakt.

Van slag

Het blijkt ook telkens weer een behoorlijke omschakeling. Al is het maar een uurtje, veel mensen merken dat hun ritme verstoord raakt. Slechter slapen, moeilijker inslapen of juist opstaan, en ook overdag is je gevoel van tijd ineens helemaal van slag. Dat duurt meestal een paar dagen, dan gaat het wel weer. En sommige mensen hebben er veel langer last van, bijvoorbeeld als je medicijnen gebruikt die je op heel specifieke tijden moet innemen.

Meer ongelukken?

Behalve dat veel mensen eventjes uit het lood geslagen zijn, zijn er nog meer effecten. bijvoorbeeld in het verkeer. Niet alleen na de omschakeling twee keer per jaar, maar ook in algemenere zin. De Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) heeft enkele jaren geleden de ongelukken in zomertijd en wintertijd naast elkaar gezet en concludeerde dat het aantal verkeersslachtoffers onder fietsers in de wintertijd twee keer zo groot is als in zomertijd; bij voetgangers zelfs drie keer zo groot. Nogal wiedes, zul je denken, aangezien er in de winter nu eenmaal minder daglicht is en je je vaker in het donker verplaatst. Daar gaat een uurtje verschuiving van de klok waarschijnlijk niet veel aan veranderen.

Toch was verkeersveiligheid de belangrijkste reden dat een vorige Amerikaanse poging tot afschaffen van de wintertijd meteen weer werd teruggedraaid. Ouders klaagden dat het voor hun kinderen in het donker veel gevaarlijker was om naar school te gaan. Een aantal verkeersongelukken waarbij kinderen betrokken waren, waren de reden om toch weer over te stappen naar het halfjaarlijks verzetten van de klok.

Europa heeft al besloten?!

Ook in Europa speelt deze discussie al sinds de jaren '80. De Europese Commissie verdiepte zich er lang in, en kwam tot de briljante conclusie dat het te ingewikkeld was om een besluit over te nemen. In theorie mag elke lidstaat er zelf over beslissen, maar voor zover wij weten is er nog nergens iets veranderd.

Wie nog even verder rondneust op de site van het Europees Parlement, komt ineens een recenter besluit tegen, uit 2019. Het bijbehorende persbericht kopt: ‘Europees Parlement gaat akkoord met beëindigen omschakeling zomer- en wintertijd in 2021’. Huh? Hebben we iets gemist? Blijkbaar moet het verzetten van de klok nu toch afgeschaft worden (zijn?). Wel mag elke lidstaat nog zelf bepalen of ze kiezen voor een definitieve zomertijd of een permanente wintertijd.

Welke tijd voor altijd?

Je kunt je ook hier weer afvragen hoe praktisch dat is, als elke lidstaat bijvoorbeeld weer iets anders gaat doen dan de naastgelegen landen. Maar goed, over één ding lijken we het ondertussen wel eens te zijn: het verzetten van de klok is onhandig en onnodig. Waar de meningen wél flink over verschillen, is welke tijd je dan permanent moet maken. Altijd wintertijd, of altijd zomertijd? De oorspronkelijke aanleidingen voor het instellen van zomer- en wintertijd zijn allang niet meer aan de orde. We leven inmiddels in een hele andere tijd, in een 24-uurs-economie, en ook technologisch zijn we een behoorlijk stukje verder. In grote lijnen gaat die discussie vooral over of je liever ’s avonds of ’s ochtends meer licht hebt.

Een permanente wintertijd zou betekenen dat op 21 juni, meestal de langste dag van het jaar, de zon opgaat om 4.21 uur en alweer ondergaat om 21.04 uur. Toch jammer van die lange zwoele zomeravonden. En wat heb je aan dat licht als iedereen nog ligt te slapen?

Een permanente zomertijd zou dan weer betekenen dat de zon rond de kortste dag, 21 december, pas opkomt om 9.46 uur. Dat is nogal een hap uit de ochtend. Ook op andere vlakken – economisch, psychologisch, etc. – is er een eindeloze lijst voor- en nadelen. Zo blijven de argumenten over elkaar heen buitelen.

Dus daar gaan we weer

De een is een ochtendmens, de ander een avondmens. De een gaat graag vroeg naar bed, de ander is meer een uitslaper. Kortom: niemand heeft de oplossing, maar het halfjaarlijkse ‘gedoe’, daar wil iedereen wel graag vanaf. In de tussentijd moeten we er komend weekend gewoon weer aan geloven. Het is VOORjaar, dus de klok gaat VOORuit. Dat betekent dat er een uurtje van je nacht(rust) verloren gaat.

Kunnen we dit keer niet gewoon voor een half uurtje gaan, en er dan nooit meer aankomen?