Oktober 2022 was zeer warm, zonnig en droog

De gemiddelde maximumtemperatuur van 17,5 graden was in De Bilt goed voor een 5e plaats op de lijst van warmste oktobermaanden, na 1921, 2001, 2005 en 1969. Landelijk was oktober 2022 het warmst in Maastricht. Daar was de gemiddelde temperatuur van 14,2 graden zelfs goed voor een tweede plaats op de ranglijst van warmste oktobermaanden ooit, twee tienden van een graad achter de oktobermaand van 2001. De gemiddelde maximumtemperatuur in Maastricht was 18,8 graden (een tweede plaats na oktober 1921 met 19,6 graden).

Recordlate serie warme dagen

Het aantal warme dagen (met een temperatuur boven 20 graden) bedroeg in De Bilt 3. Dit is iets meer dan het gemiddelde aantal van 2 warme dagen. De warme dagen vielen echter in een serie aan het eind van de maand oktober en dat was nog niet eerder gebeurd sinds het begin van de metingen.

Het totaal voor dit jaar kwam daarmee op 112 warme dagen, een gedeelde derde plaats op de lijst sinds 1901. In Maastricht en in Eindhoven werden in de voorbije maand 7 warme dagen aangetekend. Beide stations waren daarmee landelijk gezien de koplopers. Zomerse dagen kwamen niet voor, al scheelde het niet veel. Eindhoven noteerde op 29 oktober bijna een recordlate zomerse dag, met 24,6 graden. Nooit eerder was het zo laat in de herfst zo warm.

Af en toe was sprake van nachtvorst, maar dit bleef dus beperkt tot aan de grond. Op normale waarneemhoogte (1,5 m) is nog steeds geen vorst gemeten in ons land op de officiële meetpunten. Daarmee valt de eerste vorst na de zomer dit jaar laat.

Zonniger dan normaal

Met gemiddeld over de hoofdstations 159 zonuren verliep oktober ook duidelijk zonniger dan normaal. Gebruikelijk in het huidige klimaat zijn 120 zonuren. Oktober 2022 was daarmee de op vijf na zonnigste oktobermaand ooit, na 1951, 1920, 2018, 2005 en 1965. In 1951 scheen de zon in oktober maar liefst 182,9 uur. Den Helder was in de afgelopen oktobermaand het zonnigst met een totaal van 174,3 zonuren. In Rotterdam scheen de zon 140,5 uur, maar ook daar was het zonniger dan normaal.

Kijken we naar de neerslag, dan was het een droge maand. Gemiddeld kwam het neerslagtotaal op 46 millimeter uit, tegen 84 millimeter normaal. Er waren duidelijke verschillen over het land. De minste regen viel in het zuiden, zuidoosten en uiterste oosten, de meeste in het westen en noorden, maar ook delen van Midden-Nederland kregen nog behoorlijk wat water in de regenmeters. Weert was de droogste plaats van het land, met slechts 22 millimeter. Wageningen ving met 77 millimeter het meeste op.

Hogedrukgebieden

Het droge weer in oktober had te maken met de invloed van hogedrukgebieden boven het continent en het zuiden van Europa. Lagedrukgebieden waren actief op de Oceaan en drongen af en toe tot het Noordzeegebied door. Zo begon de maand met een onstuimige dag en meteen flinke neerslaghoeveelheden. Op de eerste dag van de maand had Lisse 26 mm in de regenmeter. Daarna was het langere tijd aan de warme kant met vooral overdag vaak temperaturen tussen 15 en 20 graden. In de nachten koelde het tijdens opklaringen weleens flink af, kwam het tot vorst aan de grond en ontstond mist. Deelen was op 11 oktober het koudst met 0,8 graden. Een eerste officiële vorstdag laat nog op zich wachten. In een duinpan bij Castricum aan Zee vroor het woensdagochtend 12 oktober bijna 4 graden. Ook op andere plaatsen vroor het in de duinpannen op anderhalve meter, maar dus niet op een officieel meetpunt.

Behalve de zon zagen we ook bewolking en als eens een storing doordrong, vielen een paar buien, zoals op maandag 17 oktober, toen vanuit het zuidwesten een actieve buienzone over het land trok. In de buurt van Arnhem viel daaruit 17 millimeter. Op de 21e viel boven de Utrechtse Heuvelrug ruim 20 mm.

Warmterecords

Nadat het op de 18e even wat koeler was, ging het kwik richting het einde van de maand omhoog. Er stelde zich een langdurige en langgerekte zuidelijke stroming in die steeds nieuwe golven met warmte vanuit Zuid-Europa naar onze omgeving transporteerde. Daarbij viel nauwelijks neerslag en kwam de zon er steeds beter door. Op 28, 29 en 30 oktober steeg het kwik in De Bilt dagelijks tot boven 20 graden, met de 21,1 graden van 29 oktober als de hoogste. De Bilt noteerde 2 datumrecords op rij wat betreft de maximumtemperatuur. Dit jaar telt De Bilt al 10 warmterecords tegenover 1 kouderecord. Hierbij wordt gekeken naar de minimum- en maximumtemperatuur.

Maastricht en Eindhoven scoorden in die periode 5 warme dagen op rij, met de 24,6 graden op 29 oktober in Eindhoven als hoogste temperatuur. Nooit eerder was het zo laat in oktober zo warm.

Tornado's Frankrijk

Zondag 23 oktober was een opvallende dag. In de zuidelijke stroming van dat moment kwamen vanuit het zuiden een paar forse regen- en onweersbuien opzetten. Er zat veel vuur in de atmosfeer en in het noordwesten van Frankrijk ontstonden twee flinke tornado’s die daar regionaal enorme schade aanrichtten. De zwaarste, een EF-3 tornado, had een schadespoor van meer dan 90 kilometer lang en een breedte van rond 200 meter. Ook in het zuiden van Engeland kwam het op twee plaatsen tot tornado’s. In Nederland viel het uiteindelijk mee met alleen in Zeeland plaatselijk ruim 20 mm. Omdat de temperaturen bij ons, toen de buien het land binnetrokken, wat gedaald waren, konden de buien niet over alle energie beschikken. Wel werden boven naar Duitsland wegtrekkende buien zeldzame sprites gefotografeerd.