Ook dieren de dupe van droogte

Een collega vertelde vanochtend hoe hij laatst een boom in zijn tuin water aan het geven was. Hierdoor was naast de boom een klein plasje ontstaan. Hij had de tuinslang nog amper opgeborgen, of hij zag al twee vogels in dat waterplasje zitten die enthousiast aan het badderen waren. Kennelijk is dit soort water al zo schaars, dat werkelijk elke gelegenheid aangegrepen wordt.

Nu het al weken nauwelijks geregend heeft, wordt het erger en erger met de droogte. Overal in het nieuws zie je tegenwoordig het grafiekje verschijnen. Het neerslagtekort is dit jaar al zo groot, dat we op dit moment op de route van het droogste jaar ooit zitten. Boeren en tuinders slaan alarm, waterschappen zetten alle zeilen bij. Ook dieren hebben natuurlijk water nodig, en verschillende diersoorten komen zodoende nu ook flink in de knel.

Watertjes

Ondiep water, zoals bijvoorbeeld een plas of een vogelbadje, is deze dagen binnen no time verdwenen. Badderen is onmisbaar voor vogels. Niet alleen om af te koelen, maar ook om hun veren schoon te maken en ze vervolgens van een beschermlaagje te voorzien. Uiteraard zijn vogels zijn niet de enigen die van wat kleinere watertjes afhankelijk zijn. Slootjes, beken en vennen vallen intussen steeds meer droog door een gebrek aan regen, veel zonneschijn en hoge temperaturen. In deze wateren bruist het normaalgesproken van het leven, maar ook hier begint de situatie penibel te worden.

Dikkopjes op elkaar

Voor kikkervisjes bijvoorbeeld, die op veel plaatsen in Nederland te weinig ruimte hebben om uit te groeien tot volwassen kikkers of padden. De eitjes worden in het water gelegd, en daarna zwemmen de dikkopjes nog een tijdje rond in poelen en sloten, voordat ze als kikker of pad uit het water kunnen komen. Sommige poelen en sloten hebben nog maar een klein laagje water, waarin alle kikkervisjes bovenop elkaar rondzwemmen. Ze kunnen nergens meer naartoe.

In de droge jaren 2018 en 2019 is op deze manier een hele generatie larven van de beschermde kamsalamander niet tot wasdom gekomen. Hun poelen waren helemaal drooggevallen. Maar ook dieren als levendbarende hagedissen en adders hebben een vochtige omgeving nodig. Hun voortplanting was in 2018 en 2019 veel minder goed door de droogte.

Padden niet op stap?

Sowieso leek het geen goed voorjaar te zijn voor kikkers en padden. Tijdens de paddentrek, die normaalgesproken plaatsvindt van februari tot in april, waren de omstandigheden over het algemeen niet zo best. Hoe natter het is, hoe meer ze op stap gaan om zich voort te planten. Dat vocht de grote afwezige was, zag je ook in de aantallen. In het hele land zijn vrijwilligersgroepen actief die helpen bij de paddentrek, maar erg veel activiteit werd er de laatste weken niet gemeld, lijkt het. Zodra het eventjes nat was, zag je meteen een piek in de cijfers, maar zoals we inmiddels weten, gebeurde dat niet vaak.

Bouwmaterialen

En de droogte geeft nog meer problemen, waar je misschien niet zo gauw aan denkt. Natuurbeschermers maken zich bijvoorbeeld ook zorgen over de boerenzwaluw: een trekvogel die in ons land komt om te broeden. Zwaluwen maken hun nesten vooral van modder, die ze in klontjes op elkaar stapelen. Je ziet ze vaak langs de randen van daken. Maar nu er zo lang nauwelijks water is gevallen, is er bijna nergens meer modder te bekennen. De nesten worden zo veel minder sterk, en zo hebben ze kans dat hun nesten uit elkaar vallen of helemaal loskomen en naar beneden storten.

Oplossingen?

Ondertussen wordt er van alles gedaan om droogteproblemen tegen te gaan. Er wordt bijvoorbeeld water uit rivieren ‘omgeleid’ om sloten en kanaaltjes op peil te houden. Maar ook daar kleven nadelen aan voor de dierenwereld. Het water in de grote rivieren is vaak veel meer vervuild, bijvoorbeeld met stikstof, sulfaten en fosfor. Als salamander zit je toch liever is een schoon en helder beekje.

Voor zwaluwen bestaan er ook speciale kunstnestjes die je kunt kopen. Maar voorlopig blijft het toch vooral erg hopen op meer regen. Deze week komt er alvast weer wat naar beneden. Zeker niet genoeg om een einde te maken aan het neerslagtekort, maar een beetje modder voor een zwaluwnest, of een plasje voor de vogels, dat kan er misschien wél inzitten.