Winter verovert Siberië
September is normaal gesproken de maand waarin de winter de eerste delen van Siberië verovert en waar het sneeuwdek op de eerste plekken in Eurazië begint te vormen. Zo ook dit jaar, met als groot verschil dat Siberië op dit moment een stuk kouder is en er op meer plekken sneeuw ligt dan de afgelopen jaren het geval was.Inmiddels ligt in het noordoostelijke deel van Rusland al een behoorlijk groot sneeuwveld (zie de uitgelichte afbeelding van dit artikel). Dat sneeuwdek steekt duidelijk uit boven het sneeuwdek van de voorgaande jaren op dezelfde datum (zie de afbeeldingen hieronder).
Niet alleen is het sneeuwdek groter dan de afgelopen jaren het geval was, ook qua temperatuur is het duidelijk kouder dan normaal voor de tijd van het jaar. Op veel plekken vriest het overdag. ’s Nachts vriest het lokaal zelfs al streng en strekt het oppervlak met vorst zich bijna uit van de Arctische Oceaan tot aan Mongolië.
Op het 850 hPa vlak (zo’n 1400 meter hoogte) ligt de temperatuur op grote schaal 5 tot meer dan 10 graden onder het vriespunt. Als we dit afzetten tegen de normaal van 1981-2010, is dit op grote schaal 2 tot lokaal zelfs 10 graden lager dan gebruikelijk. De normaal van 1991-2020 ligt hoger dan die van de eerdergenoemde klimaatperiode, wat de kou nog opmerkelijker maakt.
Kou breidt zich verder uit
De verwachting is dat de kou en het sneeuwveld zich de komende week verder uitbreiden, onder andere verder richting het westen. Op de plekken waar al sneeuw ligt, zal het sneeuwdek verder aandikken en daarmee is het sneeuwdek begin oktober in Siberië een stuk dikker dan voorgaande jaren.
Gevolgen voor onze winter?
Er is geen overtuigend wetenschappelijk bewijs dat een vroeg sneeuwdek in Eurazië gevolgen heeft voor onze winter. Wel is het zo dat als de kou en sneeuw zich laat in de herfst of vroeg in de winter (bijvoorbeeld eind november) al ver naar het westen hebben uitgebreid, wij bij een oostelijke wind makkelijker te maken kunnen krijgen met koud weer. Makkelijker dan wanneer die kou nog niet in de brongebieden zit.
Zeeijs weer groeiende
Ook aan het zeeijs rond de noordpool is te merken dat het winterhalfjaar weer onderweg is. Een week geleden, op 18 september, werd het minimum bereikt. Het minimum ijsoppervlak bedroeg 4,67 miljoen vierkante kilometer, goed voor een gedeelde tiende plaats met 2017 en 2018. Deze hoeveelheid zeeijs is nog altijd ver onder het langjarig gemiddelde.
Inmiddels is het zeeijs-oppervlak weer aan het aangroeien. De hoeveelheid ijs neemt vrij snel toe, zeker ook in de Siberische Arctische zeeën. Hoewel de hoeveelheid zeeijs ook in die zeeën nog altijd ondergemiddeld is, is het duidelijk meer dan voorgaande jaren. Zeker de Laptev Zee ligt er voor de tijd van het jaar qua ijsoppervlak een stuk minder slecht bij dan voorgaande jaren.
