Wordt de Veluwe morgenochtend even wit?

Zo’n beetje alle regen in Nederland begint als sneeuw, ook in de zomer. Alleen motregen hoort daar niet bij. Die begint en eindigt vloeibaar. Om zo’n sneeuwvlok ‘heel‘ aan de grond te krijgen, is er bij ons heel wat nodig. Het moet koud genoeg zijn, de luchtvochtigheid zo laag mogelijk en de sneeuwvloek moet koud genoeg aan zijn reis beginnen. In een land, waarin de meeste sneeuw als natte sneeuw valt, kan het dan af en toe lukken.

Bij ons smelt de sneeuw bijna altijd

Het duidelijkst is de situatie als de temperatuur van de hele luchtkolom, waar de sneeuwvlok doorheen valt, beneden het vriespunt ligt. Dan weet je echt zeker dat de sneeuwvlok gedurende zijn val van de wolk naar het aardoppervlak niet smelt. In Nederland wordt tegenwoordig bijna nooit meer aan die voorwaarde voldaan. Bijna altijd is het in een stukje van de lucht, waar de sneeuwvlok doorheen valt, wel (net) boven nul. Meestal gaat het dan om het onderste deel van de atmosfeer, dichtbij het aardoppervlak.

De tijd die een sneeuwvlok nodig heeft om te smelten, hangt van meerdere factoren af. Zo is de luchttemperatuur van belang (hoe verder die boven nul ligt, hoe sneller het gaat), maar ook zijn eigen temperatuur. Hoe kouder de bovenlucht is, hoe beter de sneeuwvlok in eerste instantie tegen smelten is beschermd. Eigenlijk kun je stellen dat, hoe korter een sneeuwvlok aan smelt onderhevig is, hoe groter de kans dat hij als sneeuwvlok de grond bereikt. En wij het aan het aardoppervlak daadwerkelijk zien sneeuwen.

Neerslag koelt de lucht af

In een land als Nederland, waarin sneeuw relatief vaak bij temperaturen net boven het vriespunt valt, kan het op een aantal manieren toch lukken. Vaak begint neerslag aan de grond als regen, om later in sneeuw over te gaan. Dat gebeurt als de neerslag lang genoeg de tijd heeft om de lucht af te koelen. Tijdens de regen zie je het kwik dan dalen. Is het koud genoeg, dan mengen zich sneeuwvlokken door de regen. Uiteindelijk gaat de regen over in sneeuw. Hoe intensiever de neerslag is, hoe sneller dit proces verloopt.

Iets dat onder omstandigheden met een temperatuur net boven nul enorm helpt om het te laten sneeuwen, is een lage luchtvochtigheid. Is de lucht, waar een sneeuwvlok doorheen valt, droog genoeg, dan kan de sneeuwvlok zich – door te verdampen – vrij lang op temperatuur houden, ook al ligt de luchttemperatuur zelf wel boven het vriespunt. Dat verdampen kost energie en gaat ten koste van de temperatuur. De sneeuwvlok - en de lucht - worden daardoor kouder. De luchttemperatuur daalt vrij snel. Op het moment dat de neerslag in droge lucht begint, zie je de temperatuur dan ook gestaag omlaag gaan. De regen gaat vlot in sneeuw over. Later wordt de lucht wel vochtiger en neemt dit effect af. Maar de lucht is dan vaak toch koud genoeg om het door te laten sneeuwen.

Het is voor morgen allemaal erg marginaal

Kijken we naar de komende nacht en morgenochtend, dan zijn de temperaturen tijdens de buien in het algemeen (net) boven nul. Op veel plaatsen zal de smeltzone (de luchtlaag waarin het kwik boven nul ligt) dik genoeg zijn om de vlokken (vrijwel) helemaal te laten smelten. Zelfs als de neerslag intensief genoeg is en de tijd heeft om de boel af te koelen, komt het in dat geval niet verder dan hooguit wat kletsnatte sneeuw die niet blijft liggen. Daarbij is de lucht ook niet droog genoeg om echt van hulp te kunnen zijn.

De enige manier waarop het wel kan lukken, is het inkorten van de smeltzone. Daarom lijkt het er nu op dat het alleen op die plekken die wat hoger liggen tijdens de passage van het buiengebied even zo kan sneeuwen dat het er tijdelijk wit van wordt. Daarvoor moet je dan op de hoogste delen van mogelijk de Utrechtse Heuvelrug, de Veluwe, Salland en Montferland zijn. Op de Veluwe is het regionaal iets meer dan 100 meter hoog, bij voorbeeld bij Arnhem. Bij Nijmegen, maar ook in het Montferland en Salland kom je tot 95 millimeter.

Theorie en praktijk

We zullen tot morgenochtend moeten wachten om te zien of de theorie en de praktijk met elkaar overeen zijn gekomen. Een echte sneeuwsituatie lijkt het hoe dan ook niet te worden.