46-Daagse: een lange periode met veel strijd

Vorige week zagen we hoe een hogedrukgebied zich in de buurt van Schotland zou vestigen, met bij ons een mooie week als gevolg en temperaturen in de nachten vaak onder nul. Die week hebben we gekregen, met uiteindelijk -7,6 graden op de vliegbasis Twenthe als laagste temperatuur en aan de grond strenge vorst. In de duinpannen in het noordwesten van het land was het nog kouder en vroor het ook op normale waarnemingshoogte een aantal keren streng. Er was veel zon en overdag was het lekker met temperaturen tussen 6 en 10 graden.

De volgende stap zou zijn dat de hogedrukgebied bij Schotland zich naar het zeegebied in de buurt van IJsland en Groenland zou verplaatsen. En dat gebeurt nu inderdaad. De wind, die de laatste tijd steeds noordoostelijk is geweest, draait daardoor naar het noorden tot het noordwesten. Tegelijkertijd stroomt, vooral in de hogere delen van de atmosfeer, koudere lucht in onze richting. De overgang speelt zich in het weekend af. Valt zaterdag uit de bewolking nog een klein beetje regen, op het moment dat vanuit het noorden een koufront over het land trekt, zondag kan er bij de buien die dan voorkomen ook winterse neerslag zitten, in de vorm van korrehagel en mogelijk een vlok natte sneeuw. Daarbij schommelen de temperaturen zaterdag rond 8 graden, zondag is het 1 of 2 graden kouder.

Onderwijl speelt zich boven de Noordpool een tweede SSW, een twee plotselinge opwarming van de stratosfeer af. Het zal de komende tijd interessant zijn om te volgen of ook die tweede SSW in de troposfeer, het onderste deel van de dampkring waarin het weer zich afspeelt, tot nieuwe reacties zal leiden. Hiervan hangt in hoge mate het lot van de maartmaand af. Wordt het inderdaad de gedachte koude maand, of zien we toch op relatief korte termijn al een overgang naar meer lenteachtige temperaturen? De strijd begint rond vrijdag.

Week 1: van maandag 6 tot en met zondag 12 maart

• Vrij koud weer met beneden normale temperaturen
• Nu en dan winterse buien, tussendoor ook zon
• Vanaf donderdag onzeker, met zachte lucht dichtbij

Met het hogedrukgebied in de omgeving van IJsland en Groenland en lagedrukgebieden boven Scandinavië is de noordelijke tot noordwestelijke wind bij ons een feit. De koudste bovenluchten bereiken Nederland in de loop van dinsdag en in de nacht naar woensdag. Er gaat een koufront aan vooraf dat – grappig genoeg – grotendeels met regen passeert. Daarna vallen winterse buien. Ook woensdag wisselen wolken en de zon elkaar af en vallen een paar winterse buien. In de nacht vriest het een paar graden, overdag kan het kwik – tussen de buien door – tot een graad of 5 oplopen.

Vanaf donderdag legt de hoofdberekening ons een aantal dagen lang in de overgangszone tussen de koude lucht in het noorden en veel zachtere, die ons land vanuit het zuiden probeert te veroveren. Donderdag kan het daarbij vooral in de noordelijke helft van het land langere tijd sneeuwen, vrijdag zouden we even in de zachte lucht uitkomen. In de nacht naar zaterdag en zaterdagochtend wordt opnieuw sneeuw verwacht, dan vooral in de zuidelijke helft van het land. Op zondag brengt een volgend systeem in het zuiden regen, waarna de hogedruk zich herstelt. En dan is de koude lucht opnieuw bij ons terug.

Omdat de overgangszone, zodra hij bij ons in de buurt is, flink gaat golven, is de verwachting feitelijk erg onzeker. Iedere berekening komt met iets anders uit de bus. Wat dit betreft is het interessant om te zien dat de berekeningen op de achtergrond de koude lucht nu langer in Nederland houden, namelijk in elk geval tot en met het nieuwe weekend.

Week 2: van maandag 13 tot en met zondag 19 maart

• Onzekere temperaturen, het noorden kouder dan het zuiden
• Wisselvallig met de passage van diverse storingen
• Het zuiden maakt kans op een eerste golf lenteweer

Met nog steeds de hogedrukgebieden in de buurt van IJsland en Groenland en de overgangszone tussen het koude weer in het noorden en het zachte weer in het zuiden dichtbij en misschien wel boven Nederland, zien we grote verschillen tussen het noorden en zuiden van het land. De verwachting voor deze week is dan ook erg onzeker.

Wisselvallig moet het hoe dan ook zijn, en het kan zomaar zo zijn dat het noorden voornamelijk in de koude lucht vertoeft, terwijl het zuiden veel vaker golven van zachte lucht over zich heen krijgt. Het midden lijkt in de eerste helft van deze tweede week ook even in de zachte lucht terecht te kunnen komen. In de tweede helft van de week lijkt het overal dan langzaam weer kouder te worden, en dat duurt gebeurt in het zuiden het laatst.

De meeste neerslag valt deze week in de vorm van regen, als diverse storingen het land – door de frontlijn heen – vanuit het westen passeren. Mocht het toch nog eens tot (natte) sneeuw komen, dan maken de noordelijke provincies hier de grootste kans op.

Week 3: van maandag 20 tot en met zondag 26 maart

• Nog steeds wisselvallig met geregeld regen
• De zachte oplossingen zijn iets in de meerderheid
• De onzekerheid van de uitwerking van de SSW is er wel

Er verandert niet veel in de grootschalige drukverdeling. Een paar dingen tellen. We komen verder in de tijd, dus gaan de temperaturen klimatologisch gezien omhoog. Verder weten we nog niet precies wat de uitwerking van de tweede SSW op het weer zal zijn, omdat die zich nu aan het afspelen is en de modelberekeningen nog even tijd nodig hebben om de exacte gevolgen ervan goed in kaart te brengen. Het zou zo kunnen zijn dat die gevolgen het evenwicht alsnog naar de koudere kant laten uitslaan.

Sec gezien, verandert weinig ten opzichte van een week eerder. De hogedruk bij IJsland handhaaft zich, lagedrukgebieden van de Oceaan banen zich een weg van de Oceaan via de Britse eilanden naar onze omgeving. Nog steeds aan de rand het gebied met koude lucht boven Scandinavië blijft de verwachting voor onze omgeving onzeker. Daar waar het model de balans nu licht in het voordeel van de zachte oplossingen laat doorslaan, hangt wel – zoals al gezegd – de onzekerheid van de uitwerking van de SSW nog boven de markt.

Het lijkt in elk geval nog altijd wisselvallig te zijn, met als storingen passeren geregeld regen.

Week 4: van maandag 27 maart tot en met zondag 2 april

• Wisselvallig weer
• Normale temperaturen
• Nog steeds grote onzekerheid

Het signaal voor de hogedruk bij IJsland is wat minder sterk dan in de voorgaande weken, maar het is er nog wel. Lagedrukgebieden op de Oceaan dringen aan, maar de hogedruk in het noorden geeft tegengas. En ook nu lijkt de overgangszone tussen de koudere lucht in het noorden en de zachte in het zuiden nog altijd dichtbij of boven Nederland te liggen. Daarmee houdt de onzekerheid in de verwachting onverminderd aan.

Opnieuw moet het een wisselvallige week worden, met de passage van meerdere storingen en geregeld regen. Het zachte signaal verdwijnt weer grotendeels uit de berekeningen. We zouden daarmee op voor de tijd van het jaar normale temperaturen moeten uitkomen. Verder is het in Scandinavië nog altijd kouder dan gebruikelijk, mochten deze berekeningen uitkomen. Er kan hier al met al nog vanalles schuiven.

Week 5 en 6: van maandag 3 tot en met zondag 16 april

• Mogelijk weer iets kouder
• Met een naar noordoost draaiende wind
• En minder wisselvallig weer

De hogedruk in het noorden versterkt zich, de kou in Scandinavië lijkt zich relatief gezien te verscherpen. Daarbij ziet het ernaar uit dat de baan van de lagedrukgebieden verder naar het zuiden wordt geduwd, meer naar het Middellandse Zeegebied dan naar onze omgeving. Daarmee kan deze periode, die waarschijnlijk nog wel wisselvallig begint, met mooier weer eindigen. Opnieuw is er voor de temperaturen bij ons geen signaal. Wel lijkt de kans op een noordoostelijke wind bij ons groter te worden. En dan zou een deel van de koude lucht vanuit het noorden toch weer onze omgeving kunnen bereiken. Tegelijkertijd is de zon een stuk sterker, dus zouden de uitwerkingen van die koude lucht minder groot moeten zijn.

Al met al

Samenvattend zien we de komende periode veel strijd op de weerkaarten, tussen de lente vanuit het zuiden, en het restant van de winter nog in het noorden. Vaak is de uitkomst van deze strijd ongewis. Wel zou het best eens een behoorlijk wisselvallige periode kunnen worden, met flink wat neerslag. En dat in een tijdvak waarin het vorig jaar juist erg droog was. Het noorden heeft de beste kansen op de instroom van koude lucht, vanuit het steeds koude Scandinavië. Het zuiden maakt de meeste kans op vroeg lenteweer. En één ding is zeker: klimatologisch gezien is die lente uiteindelijk natuurlijk in het voordeel.

Maar: doordat de tweede SSW van dit moment nog boven de markt hangt en we de gevolgen ervan nog niet precies kennen, is de uitkomst ongewis. Een nog wat verdere verlenging van het vrij koude weer van dit moment, verder de lente in, is zeker niet ondenkbaar.