Brengt de regen van nu ons straks een koelere zomer?

We komen uit een serie van vijf jaar waarin het voorjaar in vier van de vijf jaren door langere droogteperioden werd gekenmerkt. Alleen de koude lente van 2021 onttrok zich aan dat beeld. Toen begon de lente wel vrij droog, maar viel in april de normale hoeveelheid neerslag en verliep de meimaand zelfs een stuk natter dan normaal.

Droog voorjaar, warme en droge zomer

Opvallend is dat elk van de lentes, die door langdurige droge perioden werd gekenmerkt, door een zeer warme tot een extreem warme zomer werd gevolgd, vaak ook met een normale tot een (sterk) beneden normale hoeveelheid neerslag. Alleen de zomer van 2021 deed opnieuw niet mee. Toen waren de temperaturen en de hoeveelheid zon ongeveer normaal en viel in de zomermaanden zelfs wat meer regen dan gebruikelijk.

Nu is een periode van vijf opeenvolgende jaren natuurlijk een veel te korte periode om grote conclusies op te kunnen baseren, maar int

eressant is de samenhang tussen een droog voorjaar en het karakter van de erop volgende zomer wel. In de verhalen van meteorologen, die zich op seizoensverwachtingen toeleggen, lees je tegenwoordig ook steeds vaker beschouwingen over de samenhang tussen de hoeveelheid vocht in de bodem en de weers- en de temperatuurontwikkeling op de wat langere termijn daarna.

Tweedeling in Europa

Als je nu naar de droogtemonitor voor Europa kijkt, dan zie je daarop een duidelijke tweedeling terug. Daar waar de regens van de laatste maanden de situatie in het westen en noordwesten (delen van Frankrijk en Nederland) duidelijk hebben verbeterd, is het in Schotland en Ierland duidelijk droger geworden en houdt de droogte in grote delen van Spanje, globaal de oostelijke helft van Frankrijk en het noorden van Italië onverminderd aan. Datzelfde geldt voor het Alpengebied en het zuiden en zuidoosten van Duitsland. Verder zijn de gebieden rond de Zwarte Zee en heel Turkije nog steeds bijzonder droog. Het ergst is de droogte in het noorden van Afrika (Marokko, Algerije en Tunesië).

In Nederland is er op dit moment vrijwel niets aan de hand. Eigenlijk overal hebben de regens van de laatste maanden ervoor gezorgd dat de grondwaterstand zich op het normale niveau heeft hersteld. Dat geldt voor heel het land, op een enkele plek in het oosten en zuidoosten na. Maar ook daar verbetert de situatie nog door de regens die nu vallen.

Relatie tussen weer en bodemvocht is duidelijk

De relatie tussen de bodemgesteldheid, de ontwikkeling van het weer en van de temperaturen in de maanden daarna ligt voor de hand. Als er veel vocht in de bodem zit, gaat er in het warme seizoen meer warmte van de zon verloren aan het laten verdampen van dat vocht. Dit gaat ten koste van de temperaturen. Ook komt er meer vocht in de lucht. Als de atmosfeer er klaar voor is, ontstaan dan buien die weer voor verlichting zorgen.

Andersom komt, als de bodem droog en dus nauwelijks vocht bevat, alle warmte van de zon aan het laten stijgen van de temperaturen ten goede , en kan het dus bijzonder warm worden. Verder zit er, op het moment dat de atmosfeer klaar is voor de vorming van buien, dan vaak zo weinig vocht in de lucht, dat er ook bijna niets valt. Beide situaties zijn dus eigenlijk omstandigheden die zichzelf in stand kunnen houden. En blijkbaar is ook iets van zo’n verband in de ontwikkeling van het zomerweer in de zomers erna terug te vinden.

Komende zomer

Voor de komende zomer zal van groot belang zijn hoe het weer zich in de komende maanden april en mei ontwikkelt. Ook in 2019 begonnen we met een erg natte maartmaand aan de lente. Toen sloeg het weer halverwege maart om en verliep de rest van de lente droog. Het leverde ons alsnog een erg warme zomer op. Een zomer bovendien waarin de temperaturen in Nederland voor de eerste keer ooit boven de 40 graden uitkwamen.

In 2021 werd het gaandeweg de lente juist natter. Toen begonnen we met een natte bodem aan de drie zomermaanden, en bleven de temperaturen vervolgens ook gematigd. Waarbij zelfs iets meer dan de gebruikelijke hoeveelheid neerslag viel. Voorlopig kan het dus nog alle kanten op. De neerslag die in april en mei nog valt, is van groot belang.

In het zuiden hopen ze op regen

Overigens geldt dit niet alleen voor Nederland en omgeving, maar zeker ook voor de droge gebieden in de zuidelijke en centrale delen van Europa. Daar is de bodem nu al wel droog en kan zich de komende twee maanden, net als de afgelopen jaren ook, een indrukwekkende warmtepoel gaan opbouwen, die in de zomer ook voor ons van belang wordt. Dat gaat gebeuren, behalve als het er deze lente nog zou gaan regenen. De mensen in die gebieden hopen daar enorm op, om een herhaling van de zomer van vorig jaar te kunnen voorkomen. Voorlopig lijkt het (droge) weer in het zuiden echter nog niet echt te veranderen.