ChatGPT: kan de redactie naar huis?

ChatGPT: je hebt er vast wel eens over gehoord. Het is een zogenoemde chatbot, die via kunstmatige intelligentie (artificial intelligence, oftewel AI) content genereert uit online bronnen. Binnen no-time wordt informatie verzameld over de vraag die jij stelt of de opdracht die jij geeft, en prompt krijg je een compleet verhaal voorgeschoteld, in nette Nederlandse zinnen, dat bovendien uniek is. Over elk onderwerp dat je maar kunt bedenken heb je binnen de kortste keren een keurig verhaal dat zo gepubliceerd kan worden, lijkt het.

Het doet nogal wat stof opwaaien, vooral bij de enorme hoeveelheid mensen voor wie het maken van content hun dagelijks werk is. Zoals je weet stoppen ook wij van weer.nl elke dag een heleboel tijd in het maken van verhalen en artikelen. Worden we nu allemaal overbodig? Wordt de wereld nu echt overgenomen door robots? Kan de weerredactie haar biezen pakken?

Proef op de som

Een lange vakantie klinkt best goed; laten we het eens uitproberen. De maand loopt op z’n eind, dus voor ons is het tijd voor een terugblik op het weer van de afgelopen maand. Laten we dat eens aan ChatGPT vragen, dat zou weer een heleboel uitzoekwerk schelen.

Wij vroegen, handenwrijvend: “Geef een overzicht van het weer in maart 2023 in Nederland”

Er was niet eens tijd om een kopje koffie te pakken om lekker mee achterover te leunen, voor het antwoord kwam.

ChatGPT: “Als een AI-model, kan ik geen specifiek weeroverzicht geven voor maart 2023 in Nederland omdat het nog niet is gebeurd en ik geen toekomstvoorspellingen kan doen. Het weer is zeer variabel en afhankelijk van verschillende factoren zoals luchtdruk, temperatuur, vochtigheid en wind. Het is het beste om het weerbericht te raadplegen dat wordt verstrekt door professionele meteorologen en weerstations voor de meest nauwkeurige informatie over het weer in Nederland in maart 2023.”

Nou, dat begint al lekker. Maar dit is alvast een eerste opsteker voor ons. Dit zou betekenen dat ChatGPT in elk geval geen weersverwachtingen kan maken, en dat is en blijft toch onze core business. En inderdaad:

Wij: “Wat voor weer wordt het morgen?”

ChatGPT: “Sorry, als een AI-taalmodel heb ik geen toegang tot real-time weersinformatie en kan ik geen voorspellingen doen over het weer."

Geeft niks hoor! Hiervoor kunnen we dus nog op onze post blijven. Ook als we vragen hoeveel regen er gisteren viel, moet het systeem ons het antwoord schuldig blijven. Maar op weer.nl hebben we het natuurlijk over veel meer dan alleen maar de weersverwachting. Alles wat ook maar enigszins met het weer, het klimaat, de seizoenen, of de effecten van dit alles te maken heeft, kun je op deze site voorbij zien komen. Kan deze vriendelijke robot daar een handje bij helpen?

Wij: “Welke gevolgen heeft klimaatverandering in Nederland?”

En daar komt toch een heel aardig lapje tekst uit. De bot schotelt ons puntsgewijs 6 belangrijke gevolgen voor, specifiek voor Nederland. Zeespiegelstijging, toename van extreem weer, afname van biodiversiteit, etc en allemaal met uitleg erbij. Het is geen onaardig stukje. Feitelijk. Bondig. Informatief. De zinnen kloppen, al spatten ze niet bepaald van het scherm. Ook als je bijvoorbeeld vraagt waarom we zomertijd en wintertijd hebben, rolt er een prima antwoord uit, al blijft het hier en daar wat vaag. Als je droge kost over een bepaald onderwerp wil, dan kan ChatGPT je vriend zijn.

Klopt het wel?

Maar is het allemaal betrouwbaar, vraag je je dan meteen af. Waar komt al die informatie vandaan? Weet deze bot wel dat niet alles wat op het internet staat, waar is? Ineens herinner ik me een experiment van een journalist. Hoe het exact zat weet ik niet precies meer, maar ik meen dat hij ChatGPT vroeg om een stuk over het boek De Avonden van Harry Mulisch te produceren. En jawel, hij kreeg een prachtige analyse vol met literaire inzichten en allerlei redenen waarom het zo’n belangrijk werk was en wat de schrijver zo groots maakte. Geweldig, zou je denken, maar: De Avonden is helemaal niet geschreven door Harry Mulisch, maar door Gerard Reve. Ai, AI.

Kunnen wij de bot ook voor de gek houden? Als ie niet eens weet of het gisteren geregend heeft…

Wij: “Vertel over de tornado in Utrecht in 2014”

Maar ChatGPT is niet van gisteren: “Er heeft geen tornado plaatsgevonden in Utrecht in 2014. Er is echter wel een hevige storm geweest op 25 juli 2015 die in Utrecht voor veel schade heeft gezorgd. Er zijn windstoten gemeten tot 122 kilometer per uur, wat overeenkomt met windkracht 11.”

Oké, die storm was er inderdaad. De windstoten van 122 km per uur werden trouwens niet in Utrecht gemeten, maar in IJmuiden. Maar dat is zo geformuleerd dat het hier niet per se verkeerd staat. Maar bij de volgende vraag gebeurt er dit:

Wij: "Vertel over de tornado in Rheden"

ChatGPT: "Er heeft geen tornado plaatsgevonden in Rheden, Nederland. Er zijn wel enkele windhozen geweest in de afgelopen jaren, maar deze hebben over het algemeen beperkte schade veroorzaakt en zijn niet zo krachtig als tornado's."

Nou vriend, daar denken wij toch anders over, en alle bewoners langs het 90 kilometer lange tornadospoor ook.

Voorkeuren of emoties

En wat als we een minder feitelijke vraag stellen? We schrijven hier tenslotte ook regelmatig over onze eigen weerervaringen. Dan worden de beperkingen van AI nog duidelijker.

Wij: “Wat is het mooiste weerfenomeen?”

ChatGPT: “Als AI heb ik geen voorkeuren of emoties”

Dat is alvast een geruststellende gedachte. Toch laat de bot ons niet met lege handen achter. Er volgt een vrij algemene opsomming van “veel prachtige weerfenomenen die mensen kunnen bewonderen”, waarin je ook merkt dat de formulering wat begint te haperen en bovendien het ‘duh’-gehalte nogal groeit. Aan het lijstje, met daarin zonsondergangen en zonsopkomsten, regenbogen, noorderlicht, “wolkenformaties” (?), mist en nevel, ochtenddauw, sneeuwval, én ook nog “sneeuwvlokken die op de grond vallen”, heb je eigenlijk niets.

Zelfkennis

Hoewel veel scholieren een gat in de lucht sprongen bij de ontdekking van ChatGPT – voor een eenvoudig werkstuk lijkt het reuze geschikt – lijkt de chatbot nauwelijks in staat een gedegen weerverhaal te produceren. Het systeem geeft dat ook grif toe:

Wij: Kan ChatGPT een redactie vervangen?

ChatGPT: “Hoewel ChatGPT in staat is om te helpen bij het schrijven en het bewerken van teksten, kan het niet volledig een redactie vervangen. Een redactie bestaat uit een groep professionals met verschillende vaardigheden en expertisegebieden, zoals schrijven, bewerken, feitenchecken, publiceren en distribueren. Een redactie is ook verantwoordelijk voor het onderhouden van een consistente en hoogwaardige inhoud en het bewaken van de integriteit van de publicatie.”

Wat een zelfkennis. En die hebben wij gelukkig ook. Dus: nee, de robots nemen ons nog niet over. Niet alleen omdat we weersverwachtingen maken, maar ook voor interpretatie en duiding van feiten. Vermoedelijk zal het ook gewaardeerd worden als niet al onze teksten uit droge opsommingen bestaan. Wij kunnen dus nog wel even door. Dus we beloven plechtig niet allemaal tegelijk op vakantie te gaan.