De zware Tornado van Cádiz

Veel mensen, die wel eens in het zuiden van Spanje in Andalusië met vakantie zijn geweest, kennen de stad Cádiz wel. Gelegen op een smalle landpunt kijkt de stad aan de westkant uit over de Atlantische Oceaan, waarvan de golven met grote kracht op de kades van de stad kunnen beuken. Aan de andere kant bevindt zich de baai. Vroeger was de landtong met daarop Cádiz nog een eiland, nu is het door middel van een dijk en twee grote bruggen met het vasteland verbonden. Het is een prachtige, monumentale havenstad.

Handel met Amerika

In de tijd dat de tornado toesloeg, was Cádiz in Spanje en voorname stad. Een belangrijk deel van de handel met Amerika verliep via de haven in de stad. Er was veel geld en de bewoners bouwden monumentale panden, voor een groot deel al bestaand uit steen. Het waren behoorlijk stevige gebouwen. Omdat er maar weinig ruimte op het eiland was, stonden de huizen dicht op elkaar en was ook toen de bevolkingsdichtheid er al erg hoog.

Het noodweer sloeg toe in de vroege ochtend van de 15e maart. Het had de hele nacht al een beetje geregend, zonder dat er heel veel gevallen was. De wind waaide daarbij steeds vanuit het zuidoosten. In de bovenlucht naderde een storing, tot op grote hoogte gevuld met koude lucht was gevuld, aan de grond kwam een windsprong naderbij. Op die windspring vormde zich een felle buienlijn met veel wind, die evenwijdig aan de kust naar het zuidoosten trok. Dat was vanuit de stad al te merken. Het bliksemde een stukje verderop al fel.

Sterke tornado

Aan de zuidelijkste punt van die lijn, waar de winden op verschillende niveaus vanuit allerlei richtingen bij elkaar kwamen, moet zich een sterke tornado hebben gevormd, waarschijnlijk met een kracht van F3 op de schaal van Fujita. Hij kwam aan de noordwestkant van de landtong de stad binnen en trok toen in 5 a 6 minuten door de stad naar het oosten, richting de haven. De schade in zijn pad was enorm. Bomen waaiden om of knapten af als luciferhoutjes, vrijwel alle woningen en gebouwen in zijn baan werden of verwoest, of raakten beschadigd en vele mensen vonden de dood. Dat gold zeker ook voor de opvarenden van de schepen in de haven, die door de tornado werden verwoest en zonken.

Uit de vele beschrijvingen van het noodweer van toen is op te maken dat het om een multivortex tornado ging, een tornado waarbij in en rond de hoofdslurf meerdere kleinere slurven ronddraaien. Op die manier is ook te verklaren waarom er buiten het 300 tot 400 meter brede schadespoor van de tornado toch ook andere plekken met grote schade terug te vinden waren. Belangrijke slachtoffers van de wind waren de uitkijktorens, die destijds in de stad aanwezig waren. Ze werden gebruikt om de omgeving van de stad, die door de eeuwen heen vaak het slachtoffer van belegeringen was geweest, te bewaken. Ook kon de scheepvaart er worden gevolgd en het verloop van de handel in de gaten worden gehouden. Ze stonden vaak vrij van andere bebouwing, werden tijdens de passage van de tornado door de wind gegrepen en stortten in, of vielen tegen die andere gebouwen aan.

Uitkijkposten

Vanaf het moment dat de tornado passeerde, zijn de torens nooit meer in het straatbeeld van Cádiz teruggekeerd. Ervoor in de plaats kwamen uitkijkposten, bovenop hoge gebouwen in de stad. Ook in het straatbeeld van tegenwoordig vind je die nog terug. Het is zelfs een speciale bouwstijl geworden waarmee Cádiz tegenwoordig internationaal bekend staat. En die dus, zo betogen historici nu, alles met de tornado van toen te maken heeft.

Werd het slachtofferaantal van de tornado destijds door meerdere bronnen op meer dan zeshonderd gesteld, tegenwoordig wordt sterk aan dat aantal getwijfeld. Er zijn dan ook redenen genoeg om aan te nemen dat het er (veel) minder waren. Hoewel de tornado in de vroege ochtend overtrok en iedereen thuis was, was de bebouwing van Cádiz, zoals eerder in dit verhaal al aangegeven, dusdanig sterk dat veel van de gebouwen het noodweer in elk geval deels moeten hebben doorstaan. Verder wordt op het gedenkteken voor de ramp nog niet een tiende van de zeshonderd gemelde slachtoffers aangegeven.

Bijzondere weerssituatie

Hoe het ook zij, dat er die dag van een bijzondere weerssituatie sprake is geweest, staat als een paal boven water. Dat het voor Cádiz een mijlpaal in de geschiedenis van de stad was, is ook duidelijk. Er is een voor en er is een na. En zelfs 352 jaar na dato wordt nog steeds over de tornado gesproken, tot op een weersite in het verre Nederland aan toe.