El Niño is nu echt begonnen

Zo lijkt het warme en droge weer van de laatste tijd in Canada met de daarbij behorende wilde start van het natuurbrandseizoen daar direct met het begin van El Niño samen te hangen. Het noordoosten van de VS, inclusief steden als New York, Philadelphia en Washington DC, zat deze week een tijdlang onder dikke rookwolken, afkomstig van de vele branden die in de Canadese provincie Quebec woeden. Ook de uiterst natte winter in het zuidwesten van de VS kan aan de start van El Niño worden toegeschreven.

Australië en Indonesië

Andere plekken op aarde die mogelijk op weersextremen kunnen rekenen, zijn Australië (in plaats van nat de afgelopen jaren weer droog en warm), Indonesië (droger dan normaal), het Amazonegebied (droger dan normaal) en sommige westelijke delen van Zuid-Amerika (natter dan normaal). Mogelijk krijgt de Hoorn van Afrika eindelijk ook weer regen.

In Europa zijn de gevolgen van El Niño minder duidelijk. Wel zien we ook hier veranderingen, al is dus niet meteen gezegd dat die ook door de start van El Niño komen. Lagen de hogedrukgebieden bij ons de afgelopen jaren steeds boven het zuiden, met in de landen rond de Middellandse Zee in de zomermaanden grote droogte en vaak ook extreme temperaturen tot gevolg, nu liggen ze noordelijker. In het zuiden van Europa is het daardoor de laatste tijd juist wisselvalliger geworden en bij ons alweer langere tijd droog.

Wereldwijd temperatuurrecord

El Niño maakt ook dat de kans groeit dat het warmterecord voor de gemiddelde temperatuur op aarde volgend jaar voor het eerst sinds 2016 scherper wordt gesteld. Ook komt de stijging met anderhalve graad van de aardtemperatuur, die in de afspraken rond het klimaatakkoord van Parijs zo’n grote rol speelt, voor het eerst (tijdelijk) in zicht.

El Niño is een warme zeestroom langs de evenaar, tussen Zuid-Amerika aan de ene en Indonesië aan de andere kant. De zeestroom ontstaat als bij de kust van Zuid-Amerika warm zeewater uit de diepzee opwelt en van daar door oostenwinden naar het westen wordt gedreven. Dat warme water is er op eerder momenten in de diepzee al vanuit het westen aangevoerd. Zo’n El Niño (dit wordt een sterke) komt eens per 2 tot 7 jaar voor.

Grote invloed op het wereldwijde weer

Er zijn weinig fenomenen die zo’n grote invloed op het weer hebben als El Niño en La Niña. Tijdens de La Niña van de afgelopen drie jaar viel in grote delen van Zuid-Amerika (veel) minder regen dan normaal, door het aanwezige koude zeewater daar. Het noordoosten van het werelddeel (waar Suriname ligt) was juist natter. Natter was het verder in Indonesië en in het oosten van Australië, de gebieden waar het warme zeewater zich ophoopte.

Beide kanten van de Oceaan waren de afgelopen jaren vaak in het nieuws. Er werd bericht over de grote droogte in delen van Zuid-Amerika, maar ook over het natte weer in het noordoosten. De regen in het oosten van Australië maakte meer dan eens koppen. Na de extreme droogte met de verschrikkelijke bosbranden in de jaren ervoor, ging het de laatste 3 jaar vooral over overstromingen, extreme regenval en over het feit dat het water op alle plekken, waar het daarvoor was verdwenen, weer terugkeerde.

Zuidwesten VS

Groot was de invloed van La Niña ook in de Verenigde Staten. Het zuidwesten beleefde een dramatische droogte. De stuwmeren staan er nog laag, al lopen ze wel op. Tegelijkertijd kwam het er tijdens de zomers tot verschroeiende hittegolven. Verder naar het noorden was het wel natter en haalde de kou tijdens de winters af en toe fel uit. Een enkele van die koudegolven rolde door naar het zuiden en deed ook een staat als Texas aan.

Nog verder bij de bron vandaan waren de moessons en India en vooral in Pakistan natter dan normaal. Meerdere keren zagen we dramatische beelden van gebieden die onder een dikke laag water waren verdwenen en waar de inwoners huis en aard verloren. In de Hoorn van Afrika werden tezelfdertijd meerdere regentijden overgeslagen. In landen als Ethiopië heerst nu een dramatische droogte en is op veel plaatse van hongersnood sprake.

Nu El Niño is begonnen, krijgen de meeste van de hiervoor genoemde gebieden met in grote lijnen tegengestelde extremen te maken. Nat wordt droog en warm, terwijl het op de tijdens de La Niña droge en warme plaatsen juist natter en gematigder kan worden.

Europa

Europa ligt het verst bij het brongebied van El Niño en La Niña vandaan. Hier is het dan ook het lastigste om aan te geven wat de gevolgen van de twee fenomenen voor het weer bij ons zijn. Toch waren er de afgelopen jaren meteorologen die een samenhang vermoedden tussen het hardnekkig voorkomen van hogedrukgebieden boven het zuiden en midden van Europa en La Niña. Grote droogtes in delen van Frankrijk, het Alpengebied, Italië en vrijwel heel het Middellandse Zeegebied, tot en met Turkije en de omgeving van de Zwarte Zee aan toe, hingen ermee samen. Ook in Nederland kregen we er ons deel van mee. Op enkele uitzonderingen na, verliepen het voorjaar en de zomer steeds droog. Met ook bij ons terugkerende hittegolven en de bijbehorende schade voor de verdroogde natuur. Ook landbouw en veeteelt hadden veel last van het opstandige weer. Inmiddels is de situatie omgekeerd, maar zoals al aangegeven is het lastig om dit aan El Niño te wijten.