Extreme hitte in Spanje, en het is nog maar april

Gisteren werd het in de plaats Tablada in de provincie Sevilla al 33,1 graden, evenals in Carrión de los Céspedes, ook in Sevilla. Jerez de la Frontera in de provincie Cádiz kwam op de derde plaats, met een middagtemperatuur van precies 33 graden. Vandaag kan het in de buurt van Sevilla en Córdoba al 34 of 35 graden worden. En zo komt er iedere dag een beetje bij, totdat de grens van 40 graden later in de week in zicht komt.

Schrikbarend

Ook in een land als Spanje, waar ze voor wat de hitte betreft toch wel het een en ander gewend zijn, worden dit als schrikbarend hoge temperaturen gezien. Het grootste deel van de bevolking kijkt huizenhoog tegen de komende zes maanden op. Vorig jaar duurde het tot diep in oktober voordat de temperaturen eindelijk begonnen te dalen en het weerbeeld weer wat draaglijker werd. En nu is het nog maar april en begint het alweer.

Het heeft de afgelopen wintermaanden in Spanje niet of nauwelijks geregend. In december ging het nog, maar de regens van toen konden in de droge gebieden niet het verschil maken. In het zuidwesten van Spanje duurt de droogte op diverse plaatsen al sinds 2014, dus zo’n 9 jaar. In de buurt van Córdoba zijn er al dorpjes waar geen water meer uit de kraan komt. De stuwmeren die ervoor moeten zorgen, staan gewoon helemaal leeg.

Droogte

Andere gebieden die met droogte te kampen hebben, zijn Catalonië in het noordoosten en grote stukken land tegen de Pyreneeën aan in het noorden. In het centrale deel van Spanje zijn er regio’s waar de droogte, op twee kortdurende onderbrekingen na, al sinds 2005 duurt, dus zo’n 18 jaar. Opvallend is tegelijkertijd dat gebieden in het zuidoosten van Spanje, zoals Almeria, Murcia en Valencia, die normaalgesproken de droogste regio’s van het Iberisch schiereiland zijn, zich nu (klimatologisch gezien althans) aan de droogte onttrekken. Hier hebben lagedrukgebieden op de Middellandse Zee de afgelopen jaren enkele keren bijzonder veel regen gebracht. De cijfers zien er dan ook een stuk positiever uit.

De gevolgen van de droogte laten zich raden. Veel van de stuwmeren staan, met het uitblijven van de winterregens en de droge en hete zomermaanden nu in het verschiet, op een bedenkelijk laag niveau. Als het de komende weken niet alsnog gaat regenen, en daar ziet het meer en meer naar uit, komen regio’s als Andalusië, maar ook Catalonië en de droge regio’s tegen de Pyreneeën aan, met hun huidige watervoorraden mogelijk niet meer uit. Waterrantsoen liggen dan op de loer. Het water zal van elders moeten komen.

Mislukte oogst

Andere gevaren zijn natuurbranden en het mislukken van de oogst. Nu al wordt voor de graanoogst gevreesd. Op basis van de situatie van nu wordt zo’n 60 procent van de oogst al als verloren beschouwd. De prijzen van olijfolie stijgen wereldwijd. Nu is dat nog een gevolg van de hitte en droogte waarmee Spanje vorig jaar te kampen had en die de oogst van olijven een stuk lager dan normaal liet uitvallen. Als het zo doorgaat, ziet het er voor wat de olijvenoogst van dit aar misschien nog wel een stuk slechter uit.

Het meest directe gevolg van de droogte zal de hitte zijn, die deze week al begint op te spelen. Door de droge bodem is er weinig vocht dat kan verdampen. Verdampen van water kost energie en zou ten koste van het oplopen van de temperatuur gaan. Maar als dat water er niet is, staat er ook geen rem op de warmte. En dat effect wordt nu al gevoeld. Zodra het warm is en de lucht droog, ligt ook het gevaar voor natuurbranden op de loer, vooral als het wat harder waait. Met samengeknepen billen gaat Spanje dan ook de zomer in.