Januari-lente 1999 gevolgd door dik pak sneeuw

Januari 1999 was een bijzondere maand. Met in De Bilt een gemiddelde temperatuur van 5,2 graden tegen 2,2 graden normaal toentertijd (nu is deze normaal 3,6 graden) was de maand 3 graden te warm. Maar het gemiddelde verbloemt de koude periode rond het midden van de maand. Op dat moment was het de op 6 na warmste januarimaand sinds 1901, inmiddels een 15e plek. Met landelijk 70 zonuren tegen 47 normaal was de maand zonnig en met 82 millimeter tegen 66 mm normaal was het ook nat.

Recordvroege lentedagen

Januari 1999 begon extreem zacht. Met een zuidwestelijke wind werd op 4, 5 en 6 januari uitzonderlijk zachte lucht aangevoerd. De Bilt scoorde 3 datumrecords op rij met respectievelijk 13,0 graden, 13,5 graden en 13,1 graden. Dit laatste record is in 2014 verbroken.

Landelijk was het nog warmer, vooral in Limburg. Op 4 januari was het nog regenachtig en waaide het flink. In de avond steeg de temperatuur in het Zuid-Limburgse Oost-Maarland tot 14,5 graden. Het landelijke warmterecord voor de eerste 10 dagen van januari werd daarmee verbroken, dit was 14,4 graden op 10 januari 1998, ook in Oost-Maarland.

Op 5 en 6 januari was het volop lenteweer. De zon scheen flink en het was droog. Ook de stevige zuidwestenwind nam in kracht af. Op 5 januari werd het in Maastricht 15,5 graden, in Arcen 15,9 graden in en Oost-Maarland 16,4 graden. Daarmee werd het landelijke warmterecord voor de eerste 10 dagen van januari na één dag alweer aangescherpt. Het was tevens de vroegste lokale lentedag ooit gemeten: nooit eerder kwam de temperatuur zo vroeg in het voorjaar op tenminste 15 graden uit. Op 6 januari lukte dat in Oost-Maarland nóg een keer met 15,9 graden.

Sindsdien is het niet meer gelukt om landelijk 2 lentedagen op rij te scoren begin januari. Het warmterecord voor de eerste 10 dagen van januari is inmiddels wel verbroken, net als de meeste vroege lentedag, want dit jaar werd het op 1 januari in Eindhoven 16,9 graden. Maar we herinneren ons het weerbeeld nog wel, het leek eerder herfst dan lente. Een dag later bleef het kwik in Limburg steken op 14,4 graden.

Terug naar de winter

Daarna werden de bordjes verhangen. Op 8 januari 1999 kwam de temperatuur nergens meer boven 10 graden uit en vanaf 9 januari stroomde met een noordoostelijke wind koude lucht ons land binnen. In de nachten ging het matig vriezen en op 9 januari werd het nog maar een graad of 4. In de loop van de dag daalde de temperatuur en ging het op steeds meer plaatsen sneeuwen!

Op 10 januari vroor het in de nacht bijna 7 graden in Twente. Overdag bleef de temperatuur langs de oostgrens onder het vriespunt steken en was regionaal sprake van een ijsdag. Dit was ook op de 11e het geval. Verder was het prachtig winterweer met flink wat zon en een enkele sneeuwbui. Daardoor viel in Groningen lokaal 15 cm sneeuw.

Op 12 januari kregen we te maken met een dooiaanval. Vanuit het westen kwam neerslag ons land binnen en dat ging overal gepaard met flink wat sneeuw. In de avond lag er in Arnhem al 10 cm. De volgende ochtend werd op de Veluwe en in de Achterhoek plaatselijk 15 cm gemeten. In bijna het hele land lag een mooie laag sneeuw. Het witte goud verdween daarna snel door de invallende dooi. De rest van de maand verliep opnieuw uitzonderlijk zacht, maar eind van de maand kregen we opnieuw een winterprik. Op 30 januari werd het in Deelen -9,5 graden.

Verrassing in februari

Voor de winterliefhebbers had ook februari nog een winterse verrassing in petto. Met gemiddeld 3,1 graden hadden we voor die tijd een zachte wintermaand, maar het midden van de maand bracht een felle winterperiode. Vanaf 5 februari ging de temperatuur steeds verder omlaag en trokken winterse buien over het land. Op 7 februari viel in het noorden een pak sneeuw en een dag later was het overal wit, plaatselijk lag er 15 cm. Het verkeer liep die ochtend vast en er stond 975 km aan files, een record voor die tijd. De dagen daarna waren er soms nog een paar felle sneeuwbuien, maar er was ook flink wat zon en tijdens opklaringen kon het ’s nachts (zeer) streng vriezen, terwijl het kwik overdag rond het vriespunt lag. Op 10 februari lag op verschillende plaatsen ruim 15 cm sneeuw. Ook de Randstad deed wat dat betreft goed mee.

Op 12 februari zakte het kwik bij een weeramateur in Roodeschool tot -15,3 graden. Een dag later werd ook op een officieel KNMI-weerstation zeer strenge vorst gemeten: Leeuwarden zakte tot -15,4 graden. In het Groningse Grijpskerk werd op een onofficieel weerstation -17,2 graden gemeten. De temperatuur kon op een korte afstand soms enorm verschillen, zo werd het in De Bilt -9,6 graden tegen -14,8 graden iets verderop in Soesterberg. Een dag later vroor het ook in De Bilt streng met -10,8 graden. Soesterberg noteerde toen -14,7 graden. Daarna ging het een paar dagen kwakkelen en kregen we te maken met ijzel en sneeuw. Vervolgens werd het weer zacht, op 26 februari noteerde Oost-Maarland 12,5 graden.

Minder vaak winterweer

Zacht winterweer is dus van alle tijden, maar in het 'oude klimaat' kwam het altijd wel tot een korte periode van winterweer. Zelfs de meest zachtste winters brachten sneeuw en ijs. Dat het tegenwoordig ook anders kan, hebben we afgelopen jaren helaas al veelvuldig gezien. Of er deze winter nog lichtpuntjes zijn lees je hier.