La Niña eindigt na drie jaar, El Niño volgt haar op

Het zijn allemaal uitwassen van het weer die we de afgelopen jaren vaker hebben gezien. En dan hebben we het nog niet eens over de extreme hittegolven gehad, die gedurende de voorbije zomers steeds weer op allerlei plaatsen op aarde voorkwamen.

Veel van deze extremen waren, behalve op de voortschrijdende klimaatverandering, misschien ook wel op een ander verschijnsel terug te voeren: de La Niña, langs de evenaar op de Grote Oceaan die maar van geen wijken wist. Maar dat duurt nog maar even. Want La Niña is nu eindelijk aan het verzwakken en wordt de komende maanden door zijn warmere broertje, El Niño vervangen, waarschijnlijk vanaf de komende herfst. Of dat goed nieuws is, is overigens maar de vraag. Maar het is na lange tijd wel weer eens een verandering.

El Niño en La Niña

Van de teleconnecties, de factoren vaak ver weg die het weer wereldwijd onder de juiste omstandigheden naar hun hand kunnen zetten, hebben El Niño en La Niña misschien wel de grootste invloed. De twee zeestromen op de Grote Oceaan langs de evenaar, tussen Zuid-Amerika aan de ene en Australië en Indonesië aan de andere kant, kennen met La Niña een koude en met broertje El Niño een warme variant. Beide fenomenen hebben een grote - en deels voorspelbare – invloed op het wereldwijde weerbeeld.

Zowel El Niño als La Niña kan in zijn eentje het stromingspatroon in de omgeving waar het fenomeen voorkomt naar zijn hand zetten. Waarbij de gevolgen, als je de twee tegenover elkaar zet, min of meer gespiegeld zijn. In de regio’s dichtbij zijn de gevolgen voorspelbaar. Denk aan het weer in Zuid- en Noord-Amerika (vooral de VS), Indonesië en Australië en wat verder weg India en Pakistan. Kom je verder bij de bron vandaan, dan zijn de gevolgen minder duidelijk, al springt de Hoorn van Afrika er nog een beetje uit. Voor Europa is het misschien wel het lastigste om de invloed van El Niño en La Niña aan te wijzen.

Hardnekkige hogedrukgebieden

Toch waren er meteorologen in het zuiden van Europa die de hardnekkige hogedrukgebieden daar, met de bijbehorende grote droogtes, met La Niña in verband brachten. En als dat verband er inderdaad was, kun je die conclusie misschien ook wel aan de bij ons steeds weer terugkerende droogte in het zomerhalfjaar verbinden. De warmte en droogte in het zuiden waren daar op zijn minst debet aan. Ook zorgden de hogedrukgebieden in het zuiden bij ons gedurende het winterhalfjaar vaak voor westelijke winden met het daarbij horende zachte weer. La Niña hield op die manier mogelijk dus ook de winter bij ons vandaan.

Na drie jaar La Niña is er nu een omslag in zicht. De temperaturen in het gebied op de Grote Oceaan, waar El Niño en La Niña voorkomen, lopen al op. Tijdens de komende lente wordt een neutrale situatie verwacht die vervolgens gedurende de zomermaanden aanhoudt. Daarna lijkt, een El Niño, een warme episode voor het eerst sinds jaren weer aan te breken. De laatste keer dat we met een El Niño te maken hadden, was in 2019. Vanaf 2020 is voornamelijk van een La Niña sprake geweest. Die lijkt nu dus af te lopen.

Argusogen

Vooral in Zuid-Amerika, de VS, Indonesië en in Australië worden de veranderingen van de komende tijd met argusogen gevolgd. Waarbij de focus in Zuid-Amerika op het Amazonebekken ligt. Daar is het tijdens El Niño vaak droger dan normaal, met om zich een grijpende bosbranden als gevolg. Eenzelfde beeld dreigt tijdens een El Niño in Indonesië. Daar kan rook de lucht dan weer verduisteren. Australië ruilt het natte en qua temperaturen relatief gematigde weer van de laatste jaren in voor een veel heter en droger weerbeeld. Ook hier dreigen natuurbranden. Veel mensen hebben er nu al angst voor.

Natter wordt het in landen als Peru en Chili, maar ook in het door droogte geteisterde zuidwesten van de VS. Een voorproefje daarvan hebben we de afgelopen weken in Californië al gezien. Voor de landen in de Hoorn van Afrika, die nu onder een intense droogte lijden, is er uitzicht op regenval, zodra de nieuwe El Niño op de weerkaarten verschijnt. Ook de moesson in India en Pakistan kan een nieuw gedrag vertonen en droger uitpakken. Verder gaat de wereldtemperatuur, die de laatste jaren door La Niña enigszins getemperd werd, omhoog en liggen nieuwe, wereldwijde temperatuurrecords op de loer.

En bij ons?

En in Europa? Zoals al aangegeven liggen wij zo’n beetje het verste bij de bron vandaan, als het om een El Niño gaat. Heel duidelijk zijn de directe gevolgen voor het weer bij ons dan ook niet. Indirect kan een El Niño wel degelijk van invloed zijn op het weer bij ons, maar dan in samenhang met andere teleconnecties. Hoe dat precies gaat uitpakken, merken we vanaf de komende herfst. In elk geval ligt het dan allemaal weer wat opener dan we van de afgelopen jaren gewend waren. En voor de volgers van het weer is dat ook wel weer eens leuk.