Recordzachte nachten maken plaats voor fris weer: winterse buien en nachtvorst

Dat het afgelopen periode erg zacht was voor de tijd van het jaar, staat vast. Na een relatief koele periode eerder deze maand - met daarbij zelfs sneeuwval - had zacht weer vaak de overhand. Overdag lagen de temperaturen vaak dik in de dubbele cijfers, tegen maximaal 11 graden normaal. Daarmee was het zacht, maar niet extreem, want de records liggen nog een stuk hoger. De extremiteit zat hem de afgelopen periode in de minimumtemperatuur: de nachten verliepen extreem zacht voor de tijd van het jaar. De komende dagen wordt het weer een stuk koeler.

Maximumrecords vs minimumrecords

Zoals gezegd doet het weer van de laatste dagen misschien niet direct aan recordwarmte denken. Dat is ook niet zo gek, want bij recordhoge maxima in maart is het weerbeeld vaak anders: meestal staat er dan een zuidelijke stroming en is het onder de invloed van een hogedrukgebied dichtbij zeer zonnig weer. De zon, die deze tijd van het jaar toch alweer aardig wat kracht heeft, kan de toch al zachte, aangevoerde lucht nog wat verder opwarmen en voilà: een dagrecord is verbroken.

Echter is het in dit soort situaties vaak nog altijd vrij koel ’s nachts. Onder invloed van een hogedrukgebied zijn er vaak opklaringen en staat er vaak weinig wind. Ideale omstandigheden voor warmte uitstraling van de bodem, waardoor het in de nacht alsnog flink afkoelt.

Voor een zachte nacht heb je dus een andere weersituatie nodig. Uiteraard moet de aangevoerde lucht zeer zacht zijn, maar dan in combinatie met bewolking en veel wind, zodat de warmte in de bodem dankzij de bewolking ‘gevangen’ zit onderin de atmosfeer. De wind zorgt er daarbij voor dat de lucht mixt met andere luchtlagen, waardoor het ’s nachts niet of nauwelijks afkoelt. Dit was precies het weerbeeld waar we tijdens die zachte nachten mee te maken hadden: een warme aanvoer vanuit het zuidwesten, veel bewolking en een stevige wind. 22, 23 en 24 maart verliepen daardoor recordzacht met minima van respectievelijk 9,2; 10,5 en 9,7 graden. De oude records stonden op respectievelijk 8,9 graden (2005); 8,5 graden (1903) en 9,2 graden (1945). Door het gebrek aan zon kwam de maximumtemperatuur niet in de buurt van records, ondanks dat het erg zacht was.

Al 8 officiële warmterecords dit jaar

Ook een paar dagen eerder, op 18 maart, werd het op eenzelfde manier al recordwarm. De temperatuur kwam op die dag niet onder de 9,1 graden uit. Het vorige datumrecord, uit 1983, stond op 8,9 graden.

Ook op 17 en 18 februari was er sprake van een recordhoge minimumtemperatuur. Het enige warmterecord voor maximumtemperatuur dit jaar vond plaats op 1 januari, direct na de extreem zachte jaarwisseling. Overigens werd ook toen voor de minimumtemperatuur een record gezet. Daarmee telde 2023 al 8 officiële warmterecords. Tot kouderecords kwam het dit jaar nog niet.

Zeer zacht weer maakt plaats voor winterse buien en nachtvorst

Momenteel bevinden we ons op het grensvlak van relatief zachte lucht ten zuidoosten van ons en behoorlijk koude lucht ten noordwesten van ons. Het front dat deze grens markeert is de oorzaak van de regen vandaag in het midden en vooral zuiden van ons land. De komende uren draait de wind op steeds meer plekken richting het noorden. De koude lucht verovert ons land dan.

In die koude lucht koelt het vannacht in het binnenland al af tot rond het vriespunt. Lokaal kan het tot lichte vorst komen en op meerdere plekken kan het aan de grond vriezen. De nacht naar dinsdag wordt nog iets kouder met op uitgebreide schaal lichte vorst. Vooral morgen kunnen in die koude lucht buien gaan ontstaan, die lokaal een winters karakter hebben en dus gepaard kunnen gaan met hagel of wat natte sneeuw. De maxima liggen met een graad of 7 dan ook aan de lage kant, en zeker in combinatie met de stevige wind kan het dan behoorlijk koud aanvoelen. Recordwaardes komen echter niet binnen handbereik.

Het koude weer houdt tot en met dinsdag aan, vanaf woensdag wordt het namelijk weer zachter met opnieuw grijs en regenachtig weer.