Tropisch warm in plaats van schaapscheerderskou

Een hogedrukgebied beïnvloed ons weer al lange tijd, maar ligt nu nog met kern tussen IJsland en Schotland. Daardoor waait de wind uit het noorden en blijft de temperatuur in de kustprovincies flink achter ten opzichte van het warme binnenland. Vanaf donderdag verplaatst het hogedrukgebied zich naar Scandinavië en zoekt de wind de warme oosthoek op. De temperatuur schiet dan omhoog en ook in de kustgebieden wordt het aangenaam warm. Daarbij schijnt de zon volop.

Niet zo laat deze eeuw

Het duurt nog een paar dagen voordat de échte warmte ons land bereikt. Met een noordenwind hebben we vandaag, ondanks volop ruimte voor de zon, weer grote verschillen. Op de Wadden is het fris met 15 graden. Utrecht komt op 22 graden uit, tegen een zomerse 27 graden in Limburg. Morgen is er iets meer bewolking, maar schijnt vooral in het westen de zon flink. Het wordt dan 15 tot 24 graden.

Donderdag 8 juni is het dan eindelijk zover. Het lijkt erop dat De Bilt op ruim 25 graden uitkomt en dat betekent dat de eerste officiële zomerse dag van dit jaar een feit is, bijna 4 weken later dan gemiddeld. Deze eeuw moest niet zó lang als dit jaar worden gewacht. Tot dit jaar had 2004 het record in handen met op 7 juni de eerste 25 graden in De Bilt. In de vorige eeuw waren er nog 17 jaren waarin het nóg langer duurde. Het meest recente jaar was 1994, met op 24 juni pas de eerste officiële zomerse dag.

Eindelijk strandweer

De zomer schakelt meteen een tandje bij, want met een naar oost draaiende wind komt vrijdag en in het weekend nog veel warmere lucht ons land binnen. Vrijdag wordt het in het binnenland 25 tot 29 graden en in het weekend zullen veel plaatsen de 30 graden aantikken en op de warmste plaatsen wordt het ruim 31 graden. Omdat de wind uit het oosten meest matig is, zal zeewind lange tijd uitblijven, waardoor het ook op de stranden tropisch warm wordt. Alleen in het noorden van Noord-Holland, Friesland en Groningen blijft de temperatuur net onder 30 graden steken. Op de Wadden ligt de temperatuur rond 25 graden. Wie van de zon gaat genieten moet rekening houden met een sterke zonkracht 7. Dat betekent dat je binnen een kwartier kunt verbranden!

Schaapscheerderskou

Vaak raakt de zomer tussen 5 en 20 juni in een dip. In deze periode is het vaak bewolkt en relatief koud met zelfs nog kans op nachtvorst. Schaapscheerders maken van het grijze en koele weer gebruik om hun schapen te scheren, want de kale schapen worden zo niet direct blootgesteld aan de felle junizon.

Waarom houdt het zomerweer in juni dan niet lang stand? In deze tijd van het jaar warmt het vaste Europese land snel op, terwijl de zee nog koud is door de winter. De hete lucht boven Centraal-Europa stijgt op en daardoor kunnen gemakkelijk lagedrukgebieden ontstaan. Hogedrukgebieden komen juist boven het koude water van de Atlantische oceaan te liggen. Tussen deze hoge- en lagedrukgebieden in komt gemakkelijk een noordwestelijke stroming op gang die koele zeelucht aanvoert en vaak komen er ook wolkenvelden mee waar motregen uit valt. Als de wind in ons land dan van oost naar noordwest draait, kan de temperatuur in korte tijd van 30 naar 15 graden dalen en is het ronduit koud. Soms houdt het koele weer wel een week aan, meestal een paar dagen.

De dip is zelfs in de klimatologie te zien. Zo is het in De Bilt in de eerste 10 dagen van juni gemiddeld 20,8 graden. In het midden van de maand is het gemiddeld 20,4 graden, tegen 21,6 graden in de laatste 10 dagen. In extreme gevallen komt het zelfs tot nachtvorst of krijgen de kustgebieden te maken met hardnekkige mist. In 1955 daalde de temperatuur in Witteveen (Drenthe) op 18 juni naar -0,8 graden. Op 15 juni 1971 werd het in Soesterberg niet warmer dan 9,5 graden. De Bilt bleef steken op 9,9 graden.

Toch zijn er ook uitzonderingen. In 2002 was er juist een warmtepiek rond het midden van de maand. Op 18 juni werd het in het Limburgse Arcen 34,7 graden. Opvallend is wel dat de hitte-extremen aan het begin en eind van juni veel hoger liggen. Zo werd op 8 juni 1915 in Oudenbosch (Noord-Brabant) 36,1 graden gemeten. De hoogste junitemperatuur vinden we in 1947. Op de 27e werd het in Venlo 37,9 graden en in Wageningen 37,8 graden.