Waar valt het huidige Nederlandse klimaat mee te vergelijken?

Om dat te weten te komen wordt gekeken naar de gemiddelde maandtemperatuur, de gemiddelde neerslagsom per maand en het gemiddelde percentage zonneschijn van de maximaal mogelijke duur. De referentieperiode is het langjarig gemiddelde van 1991 t/m 2020 voor Midden-Nederland. Dit wordt vergeleken met de historische data van 1961 t/m 1990 voor Europa, waarbij de temperatuur, neerslag en het zonneschijnpercentage even zwaar meewegen.

Op jaarbasis: Noord- en Centraal-Frankrijk

Als je kijkt naar de jaargemiddelde temperatuur, neerslag en zonneschijn, dan is het huidige klimaat in Midden-Nederland het meest vergelijkbaar met dat van steden in Noord- en Centraal-Frankrijk. Dan moet je denken aan Reims, Troyes of Le Mans, maar ook de Franse hoofdstad Parijs biedt een goede vergelijking. In die steden is het tegenwoordig (op jaarbasis) gemiddeld warmer, iets zonniger en iets droger dan in ons land.

Het Nederlandse klimaat is in 30 jaar tijd duidelijk warmer en zonniger geworden, terwijl het iets natter is geworden. Het is dan ook niet vreemd dat de bovengenoemde steden als beste vergelijking naar voren komen, beter dan het 'oude' Nederlandse klimaat van 30 jaar terug. Echter, door het jaar heen treden tegengestelde trends op, zoals nattere winters maar juist drogere lentes. Per seizoen verschilt de vergelijking dan ook flink.

Winter: (Noord)west-Frankrijk

In de winter is het huidige Nederlandse klimaat het beste te vergelijken met dat van West- en Noordwest-Frankrijk 30 jaar geleden. Dan moet je denken aan plaatsen als Tours, Nantes of Brest, of de regio’s Normandië en Bretagne. Daar verlopen de winters meestal zachter, natter maar ook iets zonniger dan in ons land.

Dit geeft aan dat het winterklimaat in Nederland de afgelopen 30 jaar duidelijk meer maritieme invloed is gaan vertonen. We zien steeds vaker zeer zachte, vochtige lucht vanuit subtropische regionen onze kant op komen. Een voorbeeld daarvan was tijdens de laatste jaarwisseling, toen het niet alleen extreem zacht maar ook kletsnat was.

Lente: West-Frankrijk, maar ook Oost-Duitsland

Voor de meteorologische lente – de maanden maart, april en mei – komt nog altijd het westen van Frankrijk naar voren als beste vergelijking. Het is daar tegenwoordig vaak warmer en zonniger dan in Nederland, maar ook natter. Dat laatste is tegengesteld aan de trend die in ons land te zien is, namelijk een steeds droger wordende lente.

Daarom komen nu ook Oost-Duitsland en met uitbreiding het westen van Polen naar voren als relatief goede vergelijking. In steden als Berlijn, Leipzig en Szczecin (Polen) is het in het huidige klimaat ongeveer even zonnig als bij ons en iets warmer (vooral aan het einde van de lente), maar vooral ook droger. In dat opzicht is de Nederlandse lente dus wat meer een landklimaat geworden t.o.v. 30 jaar geleden met – in tegenstelling tot de winter – juist minder maritieme invloed.

Zomer: Litouwen en Rusland?

In de zomer is de trend richting de temperatuur, neerslag en zonneschijn van het vroegere landklimaat helemaal duidelijk te zien. Het klimaat in Midden-Nederland van tegenwoordig is namelijk het beste te vergelijken met dat van Litouwen, Wit-Rusland of delen Rusland. Als beste uit de vergelijking komt Moskou, maar ook Kaunas (Litouwen) is een goede indicator. Maar waarom die regio’s?

Het is daar tegenwoordig gemiddeld duidelijk warmer, iets zonniger maar ook natter dan in ons land. En ja, vergeleken met het gemiddelde van 1961 – 1990 zijn de zomers in Nederland landelijk gemiddeld 14% natter geworden, ondanks dat we steeds vaker te maken hebben met een groot neerslagtekort. Dat komt doordat het in de lente wel vaker droog is en bovendien meer vocht verdampt door de hogere temperaturen en het vaak zonnige weer. Het regent in de zomer weliswaar minder lang en/of vaak, maar doordat de intensiteit van de buien toeneemt valt wel meer neerslag.

Herfst: Oud en vertrouwd

In tegenstelling tot de andere seizoenen is het huidige Nederlandse klimaat in de (meteorologische) herfst het best te vergelijken met dat van 30 jaar geleden in – jawel – Nederland en omgeving. De herfst is dan ook het minst opgewarmde seizoen in de afgelopen 30 jaar en bovendien zijn de veranderingen in gemiddelde neerslag of het gemiddelde zonneschijnpercentage (beide iets hoger) niet overdreven groot.

De ‘oude’ Nederlandse herfst is dus het meest in tact gebleven van alle seizoenen. Maar toch zie je ook in de herfst wel een verschuiving. Zo is ook het oosten van Ierland (bijvoorbeeld Dublin) nu een relatief goede vergelijking. Daar is het tegenwoordig vaak natter dan in ons land. Of de Franse Noordwestkust, ook die biedt een vrij goede vergelijking met vaak zachter, iets zonniger en natter weer dan bij ons. Dat zijn wel aanwijzingen dat ook in de herfst het klimaat steeds meer maritieme invloeden kent, zij het minder uitgesproken dan in de winter.

Samengevat

Al met al zorgt klimaatverandering ervoor dat het huidige klimaat in Nederland op jaarbasis vergelijkbaar is met dat van Noord- en Centraal-Frankrijk. Wel zijn de waargenomen verschillen per seizoen groot. In de winter is ons klimaat nog maritiemer geworden dan het al was met vaker (zuid)westenwinden, hoge temperaturen en regen. In de zomer heeft het weer gemiddeld gezien steeds meer landklimaat-trekjes gekregen met hogere temperaturen, meer zonneschijn en ook meer regen, vooral in de vorm van zware regen- en onweersbuienbuien.

Het is aannemelijk dat in de komende decennia de ‘verschuiving’ van het klimaat door zal gaan. De temperaturen stijgen steeds verder, het wordt waarschijnlijk steeds zonniger en de neerslag wordt extremer. En dat terwijl in 30 jaar tijd onze ‘oude’ winters al zijn veranderd in die van Nantes en de ‘oude’ zomers in die van Moskou.