Wolkbreuken in een verzadigde en benauwde atmosfeer

Veel mensen zullen het gisteren gemerkt hebben, maar er zat in de oostelijke helft van het land bijzonder veel vocht in de lucht. De maximumtemperaturen mochten er met 20 tot 22 graden dan niet eens opvallend hoog zijn, het voelde echt heel anders aan.

Warm, zweterig weer

Zelf was ik een dagje vrij en reed tussen 10 en 12 mijn fietsrondje door het natuurgebied tussen Velp, Arnhem en Rheden. De zon scheen een beetje door de stratocumulusbewolking heen en de temperaturen liepen snel op. Toch was het nog geen 20 graden. Door de hoge luchtvochtigheid van het moment – het was gewoon nevelig – voelde het wel heel warm aan. Je hoefde maar nauwelijks te bewegen om het zweet al te laten uitbreken.

Boven de omgeving van Arnhem was een zogenoemde convergentielijn aanwezig, ook wel de plek waar twee windrichtingen bij elkaar komen. In het vochtige, benauwde oosten van het land was de wind oostelijk, ten westen van de lijn waaide de wind uit richtingen tussen zuid en west. Op de lijn botsten de twee windregimes op elkaar en forceerden zo stijgbewegingen. Een andere bijkomstigheid was dat er onder de convergentielijn aan de grond nagenoeg geen wind was. En dat maakte het nog eens extra warm.

De eerste buien

Toen ik rond 12 uur van mijn fietsrondje thuis terugkeerde, begonnen zich – voor ons vanuit de tuin duidelijk zichtbaar – iets naar het westen op de convergentielijn de eerste buien te vormen. Eerst was Arnhem aan de beurt. In het centrum viel 1 millimeter. Niet veel later kwam de – uiterst smalle – buienlijn boven Huissen, Velp en Apeldoorn terecht. In een vochtig, benauwde atmosfeer begon het hard te regenen. In een half uur tijd viel bij ons in de tuin een millimeter of 7. Terwijl de lijn bleef steken, zakten de buien weer in.

Nu begon het benauwdste deel van de dag. Terwijl de zon vaag door de wolken heen scheen, was de atmosfeer verzadigd van het vocht. De lucht was fel wit met grijzere tinten op de plekken waar wolken hingen. De zon scheen er, sterk versluierd, doorheen. Er was geen zuchtje wind. De thermometer wees 19,7 graden aan, maar als je naar buiten de tuin in ging, voelde het alsof je een broeikas in liep. Het was de sensatie die je hebt, als je de Bush van de Arnhemse Burgers’ Zoo in loopt. Ook zo’n plek die warm en super vochtig is.

In 2014 ging het helemaal mis

Het deed me denken aan de sensatie van een andere ochtend, namelijk die van 28 juli 2014. Ook toen was de lucht rond Arnhem supervochtig. Alleen waren de temperaturen nog een stukje hoger. Het fietsrondje van die dag was nauwelijks te doen. Ik viel bijkans flauw van de warmte. Zweten, wat volop gebeurde, hielp helemaal niets. Het vocht op je huid verdampte nauwelijks, afkoelen was er vrijwel niet bij. Een ontlading, later op de dag kon niet uitblijven. En die kwam er ook. Rond het middaguur ontstonden toen buien die op de vliegbasis Deelen bij Arnhem in twee uur tijd 131 millimeter regen loslieten. Een groot deel van de stad kwam onder water te staan, waaronder het souterrain van ons huis.

Ook gisteren volgde een ontlading. Aan het einde van de middag en in de avond ontstonden nieuwe buien, in een lijn van Noordoost-Brabant richting Arnhem en Velp, maar ook in Overijssel, Drenthe en Groningen. Buien die daarbij de aandacht trokken waren de wolkbreuk ten zuiden van Nijmegen, een andere bui in de buurt van Borne en Zenderen, en de zware buien die richting Groningen-stad trokken. Ook in de omgeving van Nunspeet en Elburg in het noorden van Gelderland is uiteindelijk een zware bui gevallen. Op diverse plaatsen werd wateroverlast gemeld. Bij ons viel 11 millimeter en viel de overlast gelukkig mee.

Vochtige lucht nog in het oosten

Ook vandaag is die vochtige en warme lucht in vooral de oostelijke helft van het land nog van de partij. Voor de regen uit, die in het westen vanaf de ochtend al valt, kan het daar nog plaatselijk 20 graden worden. Op het moment dat de regen het oosten binnentrekt, kunnen daar losse regen- en onweersbuien ontstaan. met opnieuw potentie voor veel regen in korte tijd en kortdurende wateroverlast. Zodra de regen eenmaal op gang is gekomen, gaan de temperaturen omlaag en wordt een meer gestage regenval verwacht.