Zalige zomer voor paddenstoelen

Een hele dag regen, dat komt echt niet vaak voor in ons land. Maar de laatste tijd lijkt er bijna niets anders op het menu te staan. Het blijft maar grijs, de temperatuur komt af en toe niet eens boven de 20 graden uit, het waait: alles lijkt op herfst. En om het beeld helemaal compleet te maken, schieten er ook nog eens overal paddenstoelen uit de grond. Midden in de zomer. Hoe kan dat nou?

Zoals voor veel levende dingen geldt in de natuur, zijn paddenstoelen echte opportunisten. Zodra het kan, grijpen ze hun kans. Een paddenstoel is geen plant, maar een schimmel, zoals de meeste mensen wel weten. Of beter gezegd: een paddenstoel is de vrucht van een schimmel. Vruchten zijn nodig voor voortplanting – net als bij planten – en dat is voor de natuur zo’n beetje het enige levensdoel.

Draden

Schimmels zijn er het hele jaar door, alleen zien we die niet. We zien alleen de vruchten. Zie het maar als een appelboom, waarvan we alleen de appels kunnen zien. De rest, een gigantisch netwerk van lange draden, ligt het hele jaar door in de grond, of in bijvoorbeeld boomschors, net zo lang te wachten tot hun time to shine aanbreekt. En dat gebeurt als de omstandigheden goed zijn.

Licht geen vereiste

Die omstandigheden hebben bij schimmels veel minder met seizoenen te maken dan bij planten. Een van de allergrootste verschillen tussen een schimmel en een plant is de behoefte aan licht. Die heeft een schimmel eigenlijk niet. Een paddenstoel kan ook in het donker groeien. Dat er in de zomer meer daglicht is, maakt voor een schimmel dus niets uit. Voor planten is de toename van licht juist de grootste reden om in actie te komen.

Herfsttaferelen

Of en wanneer die schimmeldraden vruchten – dus paddenstoelen – gaan produceren, is afhankelijk van de beschikbaarheid van voeding, water, en de juiste temperatuur. Voeding voor schimmels is eigenlijk al het organische materiaal: takken, bladeren, naalden, en ga zo maar door. Het ‘afval’ van de natuur, zou je kunnen zeggen. Dat ligt er eigenlijk altijd wel. Meer dan 90% van de afbraak van organische reststoffen gebeurt door schimmels. Zonder schimmels zou een bos in zijn eigen afval verstikt raken. Water is er op het moment uiteraard ook voldoende, zoals je hebt gemerkt. Door al die regen is de grond heel vochtig, en de lucht ook; dat vinden paddenstoelen heerlijk. Daarbij is het ook nog eens niet te warm en niet te koud.

Dit alles zijn zaken die natuurlijk het vaakst en het rijkelijkst in de herfst voorkomen. Dat is de tijd wanneer bladeren vallen, waardoor er een overvloed aan voedsel ontstaat. Het is vaker regenachtig weer en de temperaturen zijn wat lager. Maar ja: voor een paddenstoel maakt het niet uit welke maand het is; ook in dit matige deel van de zomer zijn de omstandigheden ‘lekker’, dus gaan ze ervoor. En plotseling zie je ze overal oppoppen.

Strekken maar

En daar hebben we nog iets bijzonders van de paddenstoel: ze schieten écht als paddenstoelen uit de grond. Terwijl een plant heel langzaam en geleidelijk opkomt, kan een enorme zwam van de ene op de andere dag opduiken. Hoe kan dat? Paddenstoelen groeien op een andere manier dan planten. Dat gaat niet zoals bij planten via celdeling, maar door ‘celstrekking’. De cellen in een beginnende paddenstoel zuigen zich in een klap helemaal vol met water (dat dus plotseling in overvloed beschikbaar is) en hopla, daar staat ie al. Een jonge paddenstoel bestaat dus uit ongeveer evenveel cellen als een compleet volgroeide. Bij planten en dieren heeft een volwassen exemplaar vele malen meer cellen dan een ‘jonkie’. Daarom kan een paddenstoel zo razendsnel reageren op deze natte bedoening.

Die natte bedoening lijken we voorlopig nog wel even te houden. Nog ongeveer een week, lijkt het nu, blijven allerlei storingen af en aan trekken en kunnen we nog een heleboel regen verwachten. Het ziet er naar uit dat de zomer in de loop van volgende week weer voorzichtig gaat terugkeren. Fijn voor ons, en die paddenstoelen krijgen hun kans nog wel een keer.