Diepvrieslucht (min 42 graden!) onderweg naar de Lage Landen tweede helft november met serieuze sneeuwkansen

We moeten ons evenwel terdege realiseren dat Nederland vrijwel altijd in de periferie ligt van het (aanstaande) omvangrijke areaal koude lucht in dit soort situaties. Delen van Belgenland en vooral Duitsland bekomen vrijwel altijd meer winterse perikelen ten tijde van zo’n heersend ‘noordregime’. En dat is puur vanwege het feit dat deze zones continentaler gesitueerd zijn. De invloed van de (altijd nog) milde zee is daar dus gewoonweg veel minder aanwezig.

Brongebied ijskoude lucht nabij Spitsbergen

Het brongebied van deze maritiem arctische lucht, met op zo’n vijf kilometer hoogte temperaturen beneden minus 40 graden, bevindt zich helemaal in de omgeving van Spitsbergen. Vanaf half november hebben de barometers de intentie om heel fors op te gaan lopen nabij IJsland, terwijl de ‘luchtdrukking’ boven Scandinavië een flinke veer laat. Daar daalt de druk dus juist fors.

Tussen het geprojecteerde (aanstaande) krachtige bolwerk van hoge druk boven het noordelijke deel van de Atlantique enerzijds en een trogvormige verzameling van lagedrukgebieden boven Scandiland anderzijds, ontpopt zich een serieuze noordcirculatie waarmee vooral op hoogte erg koude vrieslucht zal worden meegenomen richting Schotland en het Noordzeegebied.

Kleinschalige storingen met sneeuw

Daar het traject van de van origine ijskoude lucht (pal uit het hoge noorden) vele honderden kilometers over relatief mild zeewater plaatsvindt, arriveert de luchtmassa (in de onderste paar honderd meter) in Nederland aanvankelijk bij temperaturen royaal boven nul.

Maar als zich op een gegeven moment kleinschalige lagedrukgebiedjes gaan ontwikkelen pal boven onze omgeving (door de zogenaamde cold air development) kan de nog altijd aanwezige bovenluchtkou als het ware worden ingevangen. Als het dan een aantal uren tot gedegen sneeuwval komt, kan er zo een paar centimeter blijven liggen en oogt het prompt volop winters buiten.

De voorwaarde voor een eventuele sneeuwsurprise rond 20 november is wel dat de koude lagedrukgebiedjes voldoende zuidelijk geraken, dus ter hoogte van onze contreien of zelfs wat zuidelijker. Blijven de raddraaiers op het noorden van de Noordzee hangen, bereikt de allerkoudste luchtsoort ons (net) niet.

Eind november vorig jaar ook koud met sneeuw

Vorig jaar introduceerde Thialf zichzelf ook opvallend vroeg, met vooral in de derde decade november (21-30 november) een aantal koude dagen en regionaal viel ook een deftige laag sneeuw. Zelden duren dit soort inleidende beschietingen van Thialf langer dan een week en ook straks verwacht ik geen verdere verkilling na die paar koude dagen. De kans op een traditionele verzachting van het weerpatroon is zelfs vrij groot na de wat winterse episode die aanstonds lijkt te zijn.

Afwezigheid krachtige straalstroom

Wel erg opvallend dit seizoen tot nu toe is de totale absentie van de reguliere (west-oost gerichte) krachtige straalstroom. De afbeelding laat zien dat de ‘jet’ (roze gekleurde bundel) met windsnelheden van meer dan 150 knots op 11 kilometer hoogte, via Newfoundland helemaal richting Azoren afbuigt hetgeen een zeer ongebruikelijk traject is in deze tijd van het jaar. Dat kan nog wat beloven voor de decembermaand, mits zich geen drastische zonaliteit openbaart richting Sinterklaas.

Interessante ontwikkelingen dus wat het weer betreft, vooral in de tweede maandhelft. Een portie serieuze poolkou kan expanderen tot boven de Benelux en wellicht zuidelijker met annex een aantal winterse ingrediënten. Een zeer winterse evolutie echter zoals in 1965, 1985 en laatstelijk 1993 verwacht ik bij lange na niet. Eind november 1993 vroor het zelfs even 4 graden in de middag en kon er prima worden geschaatst op degelijk natuurijs.