Aprilletje zoet en de witte (zomer) hoed
Er zijn talrijke spreekwoorden en gezegden over het Nederlandse weer. Een aantal daarvan is soms toepasselijk en kan zelfs wat ondersteuning bieden aan een weersverwachting. Een flink gedeelte van de weerspreuken echter is niet waterdicht. Een van de bekendste weergezegden is: ‘Aprilletje zoet geeft nog wel eens een witte hoed’. Deze wordt door Jan en alleman te pas en te onpas gebruikt. Met name te onpas, want bijna niemand weet dat de oorspronkelijke betekenis van de vermaledijde witte hoed exact het tegenovergestelde is van de ermee bedoelde sneeuw die soms nog valt in de grasmaand (zie het recente artikel op weer.nl van 1 april jl.).Rokjesdag zaterdag!
Neerlandici wisten me jaren geleden te vertellen dat dit weergezegde met de bewuste witte hoed is verbasterd tot zomerhoed! Heel lang terug, in de achttiende eeuw, droegen vooral gedistingeerde dames van stand deze linnen zomerhoeden al vrij vroeg in de zomer en zeker als april zich van haar beste kant liet zien met veel zon en bijzonder aangename temperaturen die soms opliepen naar 20 tot 25 graden. De naam aprilletje ‘zoet’ geeft het eigenlijk ook al aan: het zoete karakter van het mooie warme voorjaarsweer. Een ijskoud winters landschap eind april zal niemand associëren met een zoet weertype enfin.
Komend weekend kan de zomerhoed dus warempel even uit de kast en zelfs de korte broek! De dames kunnen de korte rokjes weer dragen zaterdagmiddag en daarmee wordt het officieel Rokjesdag zou ik zeggen!
In het kader van deze thermische verwennerij vanaf aanstaande vrijdag, speciale aandacht voor een legendarische aprilmaand en wel die uit 2007. Dat was een maand van extremen. Extreem warm, uitzonderlijk zonnig en record droog verliep de grasmaand toentertijd.
April 2007 bijna voorzomers
Een zeer solide en krachtig hogedrukgebied lag bijna de gehele periode op de juiste stek namelijk boven Scandinavië. Droge en transparante oostenwinden voerden steeds drogere en warmere lucht aan. Op veel dagen schitterde de fel schijnende aprilzon in een nagenoeg onbewolkt zwerk dat intens blauw kleurde (ook wel Noors blauw genoemd).
De Bilt noteerde uiteindelijk de aller droogste kalendermaand sinds tenminste 1706 met slechts 0,3 millimeter meetbare neerslag. Alleen de steenkoude februari van 1986 (Elfstedentocht) gaf door wat motsneeuw met pijn en moeite nog 0,4 millimeter.
Het aantal uren zon beliep de 300 uren vlak aan zee in april 2007 (traditioneel de zonnigste oorden in het voorjaar). In april 2020 werd dat zonnige record uit 2007 trouwens nipt gebroken op een aantal plaatsen.
Maar liefst 5 graden te warm
Gemiddeld was april 2007 een slordige 5 graden te zacht met gemiddeld 13,7 graden in de Bilt. In 2011 werd die extreme waarde geëvenaard. Topdag was 15 april 2007 met zelfs tot op de (volle) westerstranden een tropische waarde van nipt 30 graden! Zeer uitzonderlijk. Als we de situatie vanaf 2007 in ogenschouw nemen, is er dus een lichte tendens waarneembaar naar uitstekende tot zelfs grandioze aprilmaanden die ongekend zonnig, zeer droog en bijzonder warm kunnen verlopen. Het hangt idealiter dus helemaal af van de geschetste luchtdrukverdeling. Een bestendig en krachtig hoog boven Noord-Europa is dus een absolute vereiste om het langere tijd prachtig weer te laten zijn in de Benelux.
Opdringerige storingen via Frankrijk
Vaak zie je dat opdringerige storingen via Frankijk opkruisen richting België en Nederland. In hoeverre die verstoringen ook slagen en minder weer geven bij ons, valt of staat bij de gratie van de kracht van zo’n deftig hogedrukgebied boven Scandinavië. Regelmatig verpieteren onweersstoringen dan ook goeddeels als het noordelijke hoog voldoende pressie biedt en gunstig blijft uitstralen richting het zuiden. Soms ontwikkelt zich een nieuwe ‘anticyclonale vennoot’ richting Noorwegen of zelfs iets meer richting IJsland. De wind krimpt dan tijdelijk iets meer naar noordelijke richtingen, maar het weerbeeld blijft dan door de bank genomen prima in onze contreien.
Schonere lucht in Nederland geeft meer zon
Het feit dat met name de aprilmaanden vanaf 2007 regelmatig extreem zonnig waren, heeft vooral te maken met het schoner worden van de lucht boven Noordwest-Europa. Die trend geldt trouwens voor het hele lenteseizoen, is onlangs weer objectief vastgesteld.
De vraag is wellicht of we nu ook weer aan de vooravond staan van zo’n formidabele grasmaand? Het antwoord is nee met enige overtuiging. Regelmatig verwacht ik enkele heel leuke thermische oprispingen de komende twee weken, maar een langdurige, bestendige en warme periode lijkt er althans het eerste deel van deze maand niet in te zitten.
