De koude december van 2010
De meteorologische winter van dit jaar werd ingeluid met niet bepaald winterse temperaturen; een fenomeen dat deze jaren steeds vaker voorkomt. Ten tijde van het schrijven van dit bericht hebben we net een korte, wat koudere periode achter de rug. Maar de gure noordoostenwind bracht geen sneeuw, zoals “vroeger” nog vaak het geval was.Omdat de kans op winters weer en een wit landschap zit er dit jaar waarschijnlijk niet meer in zit, blik ik terug op de laatste écht koude decembermaand sinds 2000. De december van 2010 is er één die niet gauw vergeten wordt. Sindsdien hebben we geen witte kerst meer gehad, en de vraag is of dat ooit nog gaat gebeuren.
Magische kerst
Bijna heel Nederland ontwaakte op Eerste Kerstdag in een witte wereld. Een dik sneeuwpak van 5 tot 30 cm nodigde uit om direct naar buiten te gaan en plezier te maken in de sneeuw. Wie vanuit het raam toekeek, zag overal sneeuwpoppen verschijnen. De sneeuwpret was groot: ik en mijn broer – toen nog kinderen – namen onze sleeën mee naar buiten de heuvels van de geluidswal op. Met een dikke winterjas, muts en handschoenen hadden wij, net als vele anderen, urenlang plezier. Uiteindelijk bewogen we ons in de vroege schemer weer terug naar huis waar we aan tafel schoven voor het Kerstdiner. Het was de perfecte witte Kerst.
Op Tweede Kerstdag was het ook nog wit, al begon het weer licht te dooien. Een draaiende wind naar het westen bracht eerst nog winterse buien, welke daarna overgingen in regen. De daaropvolgende dagen kwam de temperatuur overdag in het grootste gedeelte van het land tot boven de nul graden, waardoor de meeste sneeuw langzaam weer verdween. Het was gelijk die winter gedaan met de sneeuw, want in januari en februari 2011 viel bijna geen winterse neerslag.
Plots kwam de sneeuw
De koude periode begon dat jaar aan het einde van november. De wind kwam uit het oostnoordoosten en dat bracht koude lucht naar Nederland. Begin december verliep koud met ’s nachts strenge vorst en overdag ook temperaturen van enkele graden onder 0. Na een paar koude dagen stak er kort een westenwind op en gingen de temperaturen weer wat omhoog. Maar de kou keerde snel terug en op 16 december bracht een koufront ineens korte, hevige sneeuwval na een urenlange periode van regen. Het bleef daarna nog even doorsneeuwen en dat leverde op 17 december in de Randstad en Zeeland tot wel 20 cm sneeuw op, leidend tot een verkeersinfarct. Na meerdere sneeuwbuien groeide het sneeuwdek alleen maar verder aan. Ondertussen kwam de maximumtemperatuur niet boven de 0 graden uit en kon het het door een stevige wind nog kouder aanvoelen.
Gemiddeld onder het vriespunt
Deze kou-inval bracht de gemiddelde temperatuur van december 2010 sterk naar beneden. Het maandgemiddelde komt uit op -1,1°C, waar de klimaatnormaal 4,2°C bedraagt. Het werd de 5e koudste december sinds het begin van de metingen in 1901.
Ook het aantal vorstdagen (minimumtemperatuur < 0,0°C) en ijsdagen (maximumtemperatuur > 0,0°C) was bijzonder groot. Er waren in De Bilt 29 vorstdagen, dat is meer dan ooit eerder gemeten. Normaal zijn dit er 12 in december. Het oude record van 27 vorstdagen stond in 1933. Het aantal ijsdagen was 12, tegen 2 normaal. Alleen in 1933 werden er meer ijsdagen gemeten. Tijdens deze decembermaand werden maar liefst 4 datum-weerrecords vastgelegd in De Bilt: op 1, 2 en 7 december werd de laagste maximumtemperatuur gemeten (respectievelijk -3,7, -6,1 en -1,3 graden) en op 3 december was het met -9,7°C de laagste minimumtemperatuur ooit voor deze dag. In de periode van 12 t/m 26 december werden regelmatig nachttemperaturen van tussen de -5 en -10 graden gemeten. Het koudst werd het op 20 december. In Flevoland en delen van Noord-Brabant tikte het kwik toen ruim -16°C aan. Een nacht later werd het in grote delen van het land ook vrij koud met een minimumtemperatuur van -9°C of lager.
