De wintertijd gaat weer in

Waarom hebben we een winter- en zomertijd?

Al eerder dit jaar is er geschreven over de ingang van de zomertijd. Twee keer per jaar zetten we de klok een uur voor-of achteruit. Het laatste weekend van oktober gaat de klok een uur terug, en in het laatste weekend van maart gaat de klok een uur vooruit. Hier is een handig ezelsbruggetje voor: in het voorjaar gaat de klok vooruit, en in het najaar een uur achteruit. De standaard tijd is eigenlijk de wintertijd (MET = Midden-Europese Tijd). Oorspronkelijk is de zomertijd ingevoerd om energie te besparen. Dit werd voor het eerst gedaan in Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zo zou het ’s avonds langer licht zijn met de zomertijd waardoor er minder gestookt hoefde te worden, wat geld zou besparen. Daarna werd het ook in bezette delen van Frankrijk en België ingevoerd. Nederland en Engeland volgden later. Na de oorlog werd de zomertijd weer afgeschaft, maar in 1977 opnieuw ingevoerd om aan te sluiten op de buurlanden. In die tijd was er een oliecrisis, en werd de zomertijd vooral ingevoerd om energie te besparen. Sinds 1981 schakelen we elk jaar in de herfst over naar de wintertijd en in de lente naar de zomertijd. Ondertussen is het voordeel van energiebesparing echter niet meer van toepassing, en wordt dus ook het nut van het verzetten van de klok in twijfel getrokken.

In Nederland is de zomertijd Europees geregeld. Bijna heel Europa verzet daarom de klok twee keer per jaar. Hierbij is ervoor gekozen om in Nederland dezelfde tijd aan te houden als in Duitsland. Dit zou de internationale handel vergemakkelijken. Onze biologische klok sluit echter beter aan op de tijdzone die in Engeland wordt gehanteerd, de Greenwich Mean Time (GMT). De zon staat namelijk in Nederland rond 12:45 pas op het hoogste punt, met zomertijd zelfs pas rond 13:45. Ook is er een klein verschil tussen de tijd van zonsopgang en zonsondergang en dus ook de tijd wanneer de zon op het hoogste punt staat, op verschillende plekken in Nederland. In het oosten van Nederland komt de zon zo rond de 10 minuten eerder op dan in het westen.

Afschaffen of aanhouden?

In 2019 ging het Europees parlement al akkoord met het afschaffen van de tweejaarlijkse omschakeling van de tijd. Hierbij mogen de Europese lidstaten zelf kiezen of ze de zomer- of wintertijd aan aanhouden. Dit levert problemen op, want welke tijd wordt er dan gekozen? Om de interne markt binnen de EU niet te hinderen moet er met de Europese Commissie worden afgestemd welke tijd elk land als standaardtijd neemt. Mede hierdoor is de doorvoer van het afschaffen van de tijdwisseling uitgesteld. Officieel zou in 2021 voor het laatst de zomer- en wintertijd zijn ingegaan en moesten de landen hun definitieve keuze maken. Inmiddels is dat alweer even gelden, en zijn deze plannen nog niet doorgevoerd. Nederland wacht op verdere uitspraken van de Europese Commissie. Het Kabinet vindt dat de Europese Commissie nog niet duidelijk heeft aangegeven wat precies de voor- en nadelen zijn van de afschaffing. Bovendien heeft het kabinet op dit moment wel belangrijkere zaken te bespreken. Daarom is de beslissing ervan nog even aan de kant gezet.

Wel is duidelijk dat er een voorkeur is voor het hebben van één tijd het hele jaar door. Dit blijkt uit een enquête van het Ministerie van Buitenlandse zaken uit 2018. Hierbij had de standaardtijd als “nieuwe tijd” de meeste voorstanders. Dit zou het beste zijn voor het biologische ritme van de mens. Andere pleiten voor altijd zomertijd, omdat het dan langer licht is in de avond wanneer de meeste mensen actief zijn. Ook zou er rekening gehouden moeten worden met wat onze buurlanden doen, vanwege economische redenen en de voordelen bij het reizen.

Wat eens was ingevoerd om energie te besparen, zorgt nu dus vaker voor verwarring en discussies over het afschaffen. Hoelang we nu nog de zomer- en wintertijd houden is nog niet duidelijk. Waarschijnlijk duurt het wel even voordat het Nederlandse kabinet een beslissing heeft gemaakt. Tot die tijd zullen we nog elk half jaar de klok een uur voor- of achteruit moeten zetten.