Dit jaar kwam het nergens tot een hittegolf
Deze zomer zijn er geen landelijke of regionale hittegolven geweest, een situatie die al sinds 2011 niet meer is voorgekomen. Het komt niet ieder jaar tot een landelijke hittegolf, maar vaak wordt in de zuidelijke of oostelijke delen van Nederland wel een regionale hittegolf waargenomen. Nu is dat voor het eerst in 13 jaar niet voorgekomen.Criteria
Voor een landelijke hittegolf moet het in De Bilt achtereenvolgens minimaal 5 dagen warmer zijn dan 25°C (zomers), waarvan minimaal 3 warmer dan 30°C (tropisch). Als dit in De Bilt niet het geval is, maar elders in Nederland wel, spreken we van een regionale hittegolf.
Het aantal landelijke hittegolven wordt door het KNMI sinds 1901 bijgehouden. In de laatste 20 jaar zijn er negen landelijke hittegolven geweest. In de periode 2007-2012 en in 2014, 2016, 2017, 2021, 2023en 2024 kwam het in De Bilt niet tot een hittegolf.
Lange en korte hittegolven
Een hittegolf duurt dus minimaal 5 dagen, maar het komt regelmatig voor dat de warmte langer aanhoudt. Hittegolven hangen samen met een dubbele straalstroom, die warme lucht naar ons brengt en storingen weghoudt. Een periode met twee straalstromen kan persistent zijn en zo leiden tot een lange opeenvolging van hitte. Een gemiddelde hittegolf in Nederland duurt ongeveer 9 dagen.
De langste (landelijke) hittegolf in Nederland duurde maar liefst 18 dagen in 1975. Daarvoor was er bijna 30 jaar lang geen hittegolf geweest. Een jaar later kwam het opnieuw tot een zeer lange hittegolf, waarbij het voor 10 dagen warmer werd dan 30°C. Recenter zijn er ook enkele lange hittegolven geweest, zoals die in 2020 (13 dagen) en 2018 (13 en 10 dagen).
Het 18-daagse record van 1975 werd in 2018 bijna verbroken. De hittegolven van 2018 werden door slechts één dag gescheiden. Een onweerscomplex vanuit Frankrijk trok naar het noorden over Nederland. Het werd daardoor in De Bilt net geen 25°C, wat nodig was voor een doorlopende hittegolf. In het zuiden en zuidoosten kwam het dat jaar tot een regionale hittegolf die 28 dagen duurde.
Vaker en langer
Uit meerdere onderzoeken blijkt dat extreme hitte de laatste jaren vaker voorkomt in Europa en het is intenser. Met de hittegolf metingen van het KNMI kunnen we deze stelling onderbouwen. In de klimaatperiodes 1901-1931, 1932-1962 en 1963-1993 zijn respectievelijk 3, 4 en 5 landelijke hittegolven geweest. Tussen 1994 en 2024 zijn er 18 landelijke hittegolven gemeten, meer dan drie keer zo veel als in de andere periodes. Daarnaast duren de hittegolven nu gemiddeld twee dagen langer dan 90 jaar geleden en ligt de gemiddelde hoogst gemeten temperatuur hoger.
Drukverdeling
Dat er dit jaar nergens een hittegolf was, heeft te maken met een ‘foutieve’ drukverdeling in de atmosfeer. We zaten lang in een negatieve NAO-fase, wat ik in het volgende artikel ga beschrijven. Ook leken de lagedrukgebieden op de Atlantische Oceaan krachtiger dan normaal in de zomer. De hogedrukgebieden bleven zuidelijker en Nederland bleef onder invloed van de storingen. Het is niet duidelijk waarom deze juist nu zo krachtig waren, maar het zat langdurige hitte in de weg.
