Het verschil tussen weer en klimaat
Het is een kwestie die vooral de ‘klimaatwappies’ van tegenwoordig bezighoudt, want waarom zou de aarde opwarmen terwijl het koud lijkt? Klimaatverandering is een leugen, want Jantje had het afgelopen jaar vaker koud dan warm. Een toename van hittegolven? Volgens Pietje is dat in zijn provincie niet te merken hoor. Maar wat deze mensen fout beredeneren, is het verschil tussen “we hadden een relatief koud jaar” en “hogere temperaturen dan 150 jaar geleden”. De eerste gaat namelijk over het weer, de laatste over het klimaat.Weer: korte termijn
Het weer is in feite wat er in één dag gebeurt in de atmosfeer. Het weer is wisselend en verandert binnen minuten, uren, dagen en weken. De luchtdruk, temperatuur, luchtvochtigheid, windrichting en windsnelheid bepalen het weer op een gegeven punt en tijdstip. Variaties in processen in de atmosfeer op korte termijn vormen gezamenlijk het weer.
Klimaat: lange termijn
Klimaat beschrijft het weer op een bepaalde locatie over een langere periode. Het klimaat wordt bepaald door, onder andere, de gemiddelde temperatuur, neerslag en wind. De gemiddelden van weerwaarnemingen in een regio worden meestal vastgesteld over een periode van 30 jaar, dit is de klimaatnormaal.
De klimaatnormaal is een middel om te beschrijven wat de typische weersomstandigheden zijn op een vaste plek. Zijn de zomers op deze plek warm en vochtig? De winters streng of mild? De klimaatnormaal geeft ook aan wanneer de warmste en koudste dag van het jaar kunnen worden verwacht. Het klimaat in een gebied geeft een idee van de verwachtingen, maar het kan niet gebruikt worden voor details over hoe het weer op een bepaalde dag zal zijn.
Het weer heeft invloed op welke kleding je vandaag aantrekt en of je een zonnebril nodig hebt. Het klimaat beïnvloedt onze kledingkast; inwoners van Finland (subpolair klimaat) hebben dikke winterjassen hangen, terwijl inwoners van Mexico (tropisch klimaat) meer korte broeken hebben.
Klimaatdata van weerwaarnemingen
In Nederland worden weerstations beheerd door het KNMI. De metingen van deze stations worden elke tien minuten geactualiseerd en gaan dus over het lokale weer. In de loop van de tijd geven weerwaarnemingen een inzicht in de gemiddelde weersomstandigheden van een gebied, dus het klimaat. Met het archief van metingen op lange termijn, bijvoorbeeld de afgelopen 70 jaar, kunnen er patronen en trends ontdekt worden.
Wereldwijd klimaat
Naast het regionale klimaat van gebieden op de wereld, kan ook het wereldwijde klimaat bepaald worden. Dat is het klimaat van de wereld als één geheel, waarbij regionale verschillen gemiddeld worden genomen. Het mondiale klimaat hangt af van de hoeveelheid energie van de zon die op aarde wordt vastgehouden (het verschil tussen de inkomende en uitgaande straling).
Klimaatveranderingen vinden plaats over een tijdsbestek van enkele jaren tot wel duizenden jaren. Hedendaags wordt meer energie van de zon vastgehouden door de uitstoot van broeikasgassen, waardoor de gemiddelde temperatuur op aarde stijgt en het wereldwijde klimaat opwarmt. In veel regionale klimaten zijn hete en droge zomers steeds normaler, terwijl andere klimaten natter worden. Een bijkomend effect is veranderende weerpatronen. Het is niet mogelijk om te zeggen dat klimaatverandering invloed had op het weer van een bepaalde dag, maar het voorspelt wel hoe patronen in temperatuur en neerslag kunnen veranderen. Een jaar waarin er relatief veel koude of natte dagen zijn voorgekomen, is dus geen bevestiging dat klimaatverandering onzin is. Het kan maar zo dat het jaar daarop extra heet en droog wordt. Het gemiddelde van een aantal ( > 10) van deze jaren geeft het klimaat weer. En dit klimaat in Nederland heeft nu andere kenmerken dan een jaar of vijftig geleden (zie ook ons artikel van 15 april).
De 'klimaatstreepjescode' voor Nederland sinds 1850. Blauwe strepen staan voor relatief koele jaren, rode voor relatief warme jaren. Gemaakt met ShowYourStripes.
