Hoe de herfst de zonsondergang extra magisch maakt

Wat is licht?

Om te begrijpen waarom de zonsondergang (en zonsopkomst) vaak rood is, is het handig om te begrijpen wat licht precies is. Licht bestaat namelijk uit hele kleine deeltjes, genaamd fotonen, die zich als een golf gedragen. Bij elke kleur hoort een specifieke golflengte die deze fotonen hebben, waarmee ze zich door de atmosfeer bewegen. Wanneer zonlicht door de atmosfeer komt, heeft dit geen kleur. Zonlicht is namelijk wit, en bestaat uit alle kleuren. Vandaar dat in een regenboog alle kleuren te zien zijn. Al deze kleuren licht hebben verschillende eigenschappen. Een van deze eigenschappen is de golflengte. Blauw licht heeft een relatief korte golflengte, terwijl rood licht een langere golflengte heeft. Dit verschil in golflengte maakt dat het blauwe licht eerder wordt verstrooid in de atmosfeer. Dit verstrooien van het licht is het afbuigen van de oorspronkelijke richting van de fotonen. Hierdoor zien we een blauwe lucht, omdat dit verstrooide licht vervolgens in onze ogen terechtkomt.

Het zichtbare deel van het licht en de bijbehorende golflengtes. Bron: duikkids.nl

Waarom is de zonsondergang rood?

Voordat zonlicht het aardoppervlak bereikt, komt het in contact met verschillende deeltjes die zich in de atmosfeer bevinden. Overdag, als de zon relatief hoog staat, maakt het zonlicht een relatief korte weg af door de atmosfeer voordat het de aarde bereikt. Hierdoor komt het in contact met relatief weinig deeltjes die dit zonlicht kunnen verstrooien, en is het zonlicht te zien als wit licht. In de avond en ochtend staat de zon laag en legt het zonlicht een relatief lange weg af door de atmosfeer. Tegen de tijd dat het zonlicht het aardoppervlak bereikt, is eigenlijk al het zonlicht met een korte golflengte al verstrooid. Al het blauwe licht is er dus als het ware al uitgefilterd. Hierdoor blijft er rood licht met een lange golflengte achter, en zien we een rode gloed aan de horizon.

Herfstverschijnsel

De zonsondergang heeft niet altijd dezelfde rode kleur. Soms is het intenser rood, of juist meer roze of oranje. Dit heeft te maken met hoeveel en welke deeltjes in de atmosfeer aanwezig zijn. In de herfst is de lucht vaak vochtiger. Ook staat de zon lager. Deze twee factoren zorgen ervoor dat het zonlicht nog meer deeltjes tegenkomt voordat het licht het aardoppervlak bereikt. Hierdoor kan er meer blauw en geel licht worden verstrooid, en blijft alleen het diepere warme rood over. Ook stofdeeltjes zoals Saharazand kunnen op dezelfde manier het zonlicht meer rood doen kleuren.

Schonere lucht

Aan de ene kant zijn er meer deeltjes aanwezig in de atmosfeer in de herfst, aan de andere kant spoelen de regenbuien de lucht schoon. Hoe zit dit? Dit heeft te maken met het verschil in wat voor soort deeltjes in de atmosfeer aanwezig zijn. Grote deeltjes zoals stof verstrooien het licht niet alleen, maar kunnen het ook absorberen of reflecteren. Hierdoor worden de kleuren aan de hemel juist doffer door grote deeltjes. Deze worden door regenbuien juist uit de lucht gespoeld. Hierdoor kan het zonlicht vrijer door de atmosfeer reizen, zodat het licht helderder lijkt. Kleine deeltjes zoals regendruppels verstrooien het licht alleen. Deze zijn vooral aan het aardoppervlak aanwezig, zodat bij de zonsondergang deze met het licht interacteren wanneer de zon laag staat. In de herfst is de lucht schoner, wat zorgt voor heldere kleuren en er is genoeg vocht en andere kleine deeltjes aanwezig die het licht kunnen verstrooien, wat voor een extra intense zonsondergang zorgt.

Golden hour

Het uur na zonsopkomst en het uur voor zonsondergang wordt ook wel het “golden hour” of wel het gouden uurtje genoemd. Dit is vooral bekend uit de wereld van fotografie, omdat alle afbeeldingen gemaakt in deze periode een goudgele warme gloed lijken te hebben. Ook zijn de schaduwen op dit moment langer en zachter. Dit maakt de foto’s extra sfeervol. Dit gouden uurtje duurt zeker niet altijd een uur. De duur verschilt erg per breedtegraad en seizoen. In de lagere breedtegraad gaat de zon veel sneller onder en legt de zon een minder lange weg af door de atmosfeer. Dit fotogenieke uurtje duurt dan dus veel korter en is minder intens. Dit gebeurt ook in de zomer bij ons. In de winter staat de zon juist lager, gaat het eerder onder en gaat de zon langzamer onder. De periode met dit goudgele licht kan dan veel langer duren.

Foto genomen tijdens het "golden hour"

Morgenrood regen in de sloot?

Waarschijnlijk ken je het gezegde: Morgenrood regen in de sloot en: avondrood mooi weer aan boord. Dit betekent dat als de zonsondergang erg rood of oranje is, er mooi weer aan zit te komen, terwijl als de zonsopkomst rood is het juist slechter weer wordt. Is dit alleen een leuke uitspraak of zit hier nog een waarheid in? Zoals hierboven al is uitgelegd, kan een rode lucht verschillende oorzaken hebben. Een rode lucht kan komen door juist een rustige en stabiele atmosfeer waarin zich veel stofdeeltjes bevinden. Of juist door meer vocht in de lucht wat het zonlicht kan verstrooien. Over het algemeen is de atmosfeer in de nacht rustiger, waardoor er een grotere kans is om in de nacht droog weer te hebben bij morgenrood. Er bestaat dus een correlatie tussen een rode lucht en bepaalde weertypes, maar dit hoeft lang niet altijd zo te zijn.

De herfst is dus de ideale tijd om van een mooie zonsondergang te genieten. Doordat de zon lager staat en er meer deeltjes in de atmosfeer aanwezig zijn, kan het licht goed worden verstrooid. Dit is daarom de ideale periode als je een paar magisch mooie foto’s wilt maken tijdens het golden hour. Wil je er nu ook graag op uit om mooie foto’s te maken of om gewoon te genieten van dit magische licht? Dit begint deze week al om 15:40 en 's ochtends om 8:09, als de zon zich tenminste nog laat zien. Vergeet de foto’s niet te delen met ons!