Record temperatuurcontrast Benelux: ijskoude arctische lucht maakt plaats voor zeldzaam zachte lucht uit Westelijke Sahara
‘Het roer gaat om!’ Dat was de openingszin van mijn nogal spraakmakende artikel op weer.nl twee weken terug. Een regelrecht ijskoud arctisch regime uit het hoge noorden van Europa (brongebied Spitsbergen) zou aanstonds zijn met bovenluchttemperaturen die zouden kelderen tot rond minus 40 graden op zo’n 5 kilometer hoogte. Sneeuwbuien zouden volop hun opwachting maken!Menigeen keek ietwat raar op van zo’n gewaagd en overtuigend epistel, maar het aantal ongelovige Thomassen daalde snel toen de eerste 87 tot 123 ‘natte flatsen’ zich een dag of tien later spontaan aandienden in de Lage Landen. Scharnegoutum had het debuut meen ik…
We hebben het inderdaad geweten want een eerste serieuze winterprik ligt inmiddels achter ons.
Vette sneeuwbuien kwamen aan zet in een deel van het land en met regionaal 12 centimeter sneeuw in het noordoosten van het land, tot maximaal 17 centimeter afgelopen zaterdag op de Vaalserberg, hadden we serieuze sneeuwhoeveelheden te pakken, zeker voor de derde decade november.
Vette sneeuwbuien gaven tot 17 centimeter sneeuw
In delen van Noord - en Midden-Frankrijk viel veel meer sneeuw die overigens perfect werd berekend door het onvolprezen Amerikaanse weermodel een dag of tien terug.
Men sprak daar (regio Parijs) over de fermste sneeuwdump sinds ruim een halve eeuw in de maand november.
Bijna zeer strenge vorst Ardennen
De laagste temperatuur gedurende deze debuterende winterweek was overigens -13 graden in Hoog-België boven een deftig pak sneeuw. Deze diepvrieswaarde werd gemeten op ruim 400 meter hoogte door een betrouwbaar (geijkt) weerstation. In Nederland kwam Gilze KNMI tot ruim 6 graden vorst, maar dat werd wel gemeten op 'klomphoogte'.
Zo'n 30 graden warmer binnen 48 uur
Inmiddels beleven we warempel het andere uiterste qua temperatuur in de Benelux, want een portie zeldzaam zachte maritiem subtropische lucht is vrijwel geruisloos gearriveerd deze zondagmiddag. In Brabant is de uitzonderlijk milde 18 graden inmiddels geboekstaafd (zondagmiddag even na de klok van 13 uur)
Dit betekent dat het bij onze zuiderburen lokaal een slordige 30! graden milder is dan tijdens de nacht van donderdag op vrijdag, want het kwik wordt bij de gratie van een zwoele zuidenwind naar 17-18 graden gestuwd.
Meridionaal patroon oorzaak van extremen
Heel uniek is deze drastische temperatuursprong in zeer korte tijd echter niet als we het atmosferische circulatiepatroon wat nader beschouwen. We zitten namelijk al enige tijd opgescheept met een zogenaamd meridionaal weerpatroon. Een stromingspatroon met respectievelijk een windbeeld dat zich min of meer langs de meridianen afspeelt. Met andere worden: voornamelijk noord-zuid gericht de afgelopen koude winterse week en thans 180 graden tegenovergesteld, dus zich overtuigend zuid-noord manifesterend met luchtaanvoer vrijwel uit het gebied van de Westelijke Sahara.
Vorige week kwam de zeer noordelijk gesitueerde poollucht dus helemaal vanuit de regio Spitsbergen afzakken naar Nederland en zuidelijker. Thans beleven we de andere uiterste, zeer zwoele variant.
Regulier zonaal patroon gebruikelijk in Nederland
Normaliter hebben we in Nederland een standaard zonaal patroon (west-oost gericht) waardoor weergebeurtenissen een traject lopen via Newfoundland over de Atlantische oceaan richting IJsland, Schotland of Noorwegen. Het lijdt geen twijfel dat juist zo’n west-oost lopend (overzees) weertraject weinig variatie in temperatuurprofielen laat zien. Een aanlandige (westelijke) wind voor Nederland kent immers altijd een zeer gematigd temperatuurbeeld. Voor de extremen moet je nogmaals 'diep noord' of 'zwaar zuid' in huis hebben. In de zomer bijvoorbeeld zijn hoogste temperaturen van 35-40 graden onhaalbaar als de wind geen zuidelijke component heeft. Dat is nu eenmaal een vast gegeven.
Kloek winterweer nog niet aan de orde in december
Voor weerduiders en andere geïnteresseerden zijn dit soort schrille (bijna Amerikaanse) thermische contrasten binnen 24 of 48 uur altijd smullen geblazen.
De komende veertien dagen verwacht ik weinig contrast in het weer. Het temperatuurbeeld lijkt nogal gelijkmatig te zullen gaan verlopen met zo nu en dan wat nachtelijke vorst vanaf het einde van deze week. Hogedrukgebieden komen wat meer aan zet en presenteren een nogal gezapige atmosfeer op onze breedten. Serieus winterweer (matige tot strenge vorst bij een snerpende oostenwind) verwacht ik eigenlijk niet tot in de aanloop naar Kerst.
