Valwind bij Meppel deed bomen vallen als lucifersstokjes
Een lagedrukgebied ten noorden van Nederland over de Noordzee bracht een koufront dat zaterdag over het land bewoog. Hierbij ontstonden enorme buien met onweer en flinke windstoten. In Meppel veroorzaakte een valwind grote schade. Hoe ontstaat zo’n valwind eigenlijk?Sterk dalende luchtstroom
Bij grote buien kan een valwind ontstaan. Een koude luchtstroom beweegt in een klein gebied met grote snelheid naar beneden. De lucht versnelt tijdens de daling en de wind neemt toe, waarna de luchtstroom het oppervlak met een enorme snelheid raakt en zich uitspreidt over één richting.
De cyclus van een valwind (downburst). Bron: seanmeskill.com
Een valwind veroorzaakt veel schade omdat de wind plotseling zeer sterk toeneemt. Het gebied van de schade kan honderden meters breed en kilometers lang zijn. Het is een gevaarlijk natuurverschijnsel dat verwacht kan worden bij een weersituatie met veel windschering, zoals afgelopen zaterdag het geval was.
Een valwind (downburst) wordt soms verward met een tornado of windhoos. Het verschil is de richting waarop de lucht beweegt: een valwind stroomt één richting uit en een tornado of windhoos roteert. Het pad van de schade kan duidelijk maken wat voor wind langs is geweest. Ligt de schade één kant op, is het een valwind. Als de schade verschillende kanten op ligt, is er een tornado of windhoos langs geweest.
De situatie van Meppel
In de buienlijn van zaterdag bleek een supercell te zitten. Deze trof Meppel en trok daarna over Drenthe in de richting van Gieten. In Meppel kwam zaterdagavond een valwind voor in een woonwijk. Door de eerste windvlaag sneuvelden veel bomen. De tweede windvlaag was zwaarder en richtte nog meer schade aan, bijvoorbeeld aan daken van gebouwen.
Tijdens de valwind kwamen windsnelheden tussen de 130 en 150 km/h voor. Lokaal konden deze zelfs nog hoger zijn. Ook op andere plekken in Drenthe ontstonden valwinden bij de onweersbui en werd daardoor veel schade aangericht. In Drentse bossen en bij zwemplassen moeten door het noodweer veel herstelwerkzaamheden worden uitgevoerd. Ook bij Hollandsche Rading werden veel bomen getroffen door de valwinden en dat maakt het gevaarlijk om bosgebieden te betreden.
Zeldzaam hevige buienlijn
Valwinden treden vaak op bij grote buienlijnen met een ‘bow echo’, een boog aan de voorkant van de buienlijn. In Nederland is het geen regelmatig verschijnsel, maar zulke buienlijnen komen zo nu en dan voor. In juni 2021 kwam in het Utrechtse Leersum een valwind voor en in augustus 2013 werden plaatsen in Friesland waarschijnlijk lokaal getroffen door valwinden. De valwinden bij Borculo in augustus 1925 zijn berucht. Daar werd eerst gedacht aan een tornado, maar onderzoek wees op het optreden van valwinden.
Ook zaterdag werd het buiencomplex gekenmerkt door boogecho’s en shelfclouds. De weersituatie leek op die van 4 juni 2019, toen een vergelijkbaar buiencomplex enkele tornado’s opwekte in het oosten en noordoosten van Nederland. De tornado van Rheden is het meest bekend, welke bij Rheden en op de Posbank veel schade aanrichtte.
