Verdwijnende dorpen en strijd om water op Sicilië
Op Sicilië heerst al tijden een schrijnende situatie. Het is op vrijwel het hele eiland al te lang te droog en dat heeft grote gevolgen voor de inwoners. Afnemende watervoorraden zijn niet meer voldoende om dorpen te voorzien van water, dus worden huizen achtergelaten en vervagen hele dorpen.Waar blijft de regen?
In november teisterden zware regenbuien het oosten van Sicilië en dat veroorzaakte wateroverlast in het gebied rond Catania. De gebieden werden eerder al door zware neerslag getroffen: in twee weken tijd viel er meer dan 800 millimeter regen. De uitzonderlijke regenval wordt beschouwd als één van de belangrijkste extreme verschijnselen die de afgelopen jaren in Italië zijn waargenomen, zowel qua intensiteit als qua totale hoeveelheid regen. Je zou denken dat het watertekort sindsdien sterk is afgenomen.
Het venijn zit in de locatie waar de neerslag valt. Neerslagverschijnselen vonden na de zomer vooral plaats nabij de kustgebieden, maar het binnenland bleef droog. Tussen Catania en ontbreekt de afgelopen twaalf maanden nog steeds ongeveer 300 mm regen, waardoor reservoirs opdrogen in de hoge temperaturen. Voor het vijfde jaar op rij ligt de neerslag op Sicilië onder het gemiddelde van 700 mm. Sinds het begin van dit jaar viel er ruim 500 millimeter neerslag, niet voldoende om reservoirs bij te vullen. Rivieren en meren vallen droog en watertekorten lopen op.
Bijna heel het eiland had in november te maken met neerslagtekorten, behalve de gebieden rond Catania en Syracuse. Bron: ilSicilia
Brand en conflicten
De kust van Sicilië is levendig en trekt veel toerisme. Het binnenland is een stuk rustiger, daar wonen en werken de boeren. Een groot watertekort heeft daarom grote consequenties voor de landbouw en voedselvoorziening. Naast een geringe hoeveelheid neerslag is het er zeer warm en verdort het landschap. Er hoeft maar weinig te gebeuren voor het spontaan uitbreken van een natuurbrand. Meer dan 35,000 hectare aan grond ging in vlammen op, voornamelijk geconcentreerd in een gebied van 100 vierkante kilometer. Boeren zien hun grond verdwijnen en verliezen hun toekomstperspectief.
Bewoners van het dorpje Troina zijn de wanhoop nabij. Het dorp, gelegen in de provincie Enna (het binnenland van noordoost-Sicilië), is afhankelijk van water uit een nabijgelegen stuwmeer. Dit stuwmeer heeft nog maar een inhoud van 1% van de meer dan 30 miljoen kubieke meter water dat het kan bevatten. Eens per week wordt water vanuit het stuwmeer naar de inwoners van Troina gestuurd, maar door de lage waterstand is het bruin en vervuild water. Water voor eten en drinken moet gehaald worden uit een andere drinkplaats aan de rand van het dorp.
Het water in het stuwmeer van de Apica dam staat heel laag. Bron: Dedalo Multimedia
Regionale autoriteiten gaven eind november de opdracht om het water van het stuwmeer tijdelijk te gebruiken als bevoorrading van enkele plaatsen in een andere provincie, die ook worstelen met de droogte. Deze beslissing gaf aanzet tot een ‘wateroorlog’, beschreven door lokale media. Inwoners van dorpen zoals Troina die voor hun watervoorziening volledig afhankelijk zijn van het stuwmeer kwamen in opstand tegen het delen van het schaarse water met andere steden in andere provincies. Ze waren tevreden met de bereikte overeenkomst: na overleg met de autoriteiten werd drie dagen later besloten dat het water uit het reservoir alleen mag worden toegewezen aan enkele gemeenten rond de dam.
Oplossing gezocht
Drinkwater op het eiland wordt traditioneel gehaald uit aquifers, watervoerende lagen in de ondergrond. Water voor landbouw wordt opgeslagen in grote tanks. Deze systemen zijn afhankelijk van regen in de winter. De benodigde neerslag blijft vaak uit en valt ongelijkmatig over het gebied en hitte in de zomer veroorzaakt extra verdamping van het schaarse water. Alleen grote hoeveelheden regen en sneeuw kunnen de reservoirs opnieuw aanvullen. De komende dagen zijn veelbelovend wat betreft regenval, maar er moet nog veel meer vallen om watertekorten terug te dringen.
De infrastructuur van de watervoorziening op Sicilië draagt bij aan het probleem. Gedurende dertig jaar is onderhoud van het irrigatienetwerk verwaarloosd, wat leidt tot verlies van water en een afnemende capaciteit van de reservoirs op het eiland. Ongeveer 50% van het water in het distributienetwerk gaat onderweg verloren. Met de huidige (trage) pijpleidingvernieuwing zou het 250 jaar duren om ze te vervangen. Als gevolg trekken steeds meer inwoners uit de regio of verlaten zelfs het eiland. Honderden kleine steden en dorpen in het Siciliaanse achterland lopen het gevaar leeg te lopen in de komende decennia door droogte en hitte op de lange termijn.
