Warmer klimaat zet Nederland op de wijnkaart
Het aantal commerciële wijngaarden in Nederland is in de laatste 25 jaar flink gegroeid. Waar we in 1997 nog maar zeven wijngaarden hadden, was dat in 2019 ruim 170 en nog vijf jaar later zijn er meer dan 200 commerciële wijngaarden verspreid over het land. In ongeveer dezelfde tijd is de gemiddelde temperatuur in Nederland met 1,1°C toegenomen. Is er een verband tussen de gelijktijdige toename in temperatuur en wijnproductie in Nederland?Druivenklimaat
Druiven houden van warmte en zon. Veel zonlicht zorgt voor een dikkere schil met meer kleur-, geur- en smaakstoffen, wat smaakvollere wijn oplevert. Toch is te veel zonlicht ook niet goed, omdat de druif sneller rijpt en meer suiker bevat. Hierdoor wordt het alcoholpercentage te hoog.
In Nederland zijn zowel de temperatuur als het zonlicht de laatste drie decennia toegenomen. Het klimaat van het huidige Nederland is vergelijkbaar met dat van de Franse Elzas dertig jaar geleden. Temperaturen in Zuid-Limburg zijn vrijwel net zo warm als in de Bourgogne in de jaren tachtig. Door de toename in temperatuur en zonuren wordt het Nederlandse klimaat steeds geschikter voor de druiventeelt.
Nieuwe druivenrassen
In Nederland worden klassieke duivenrassen zoals Pinot Noir en Chardonnay verbouwd, maar ook andere druivenrassen worden steeds vaker gebruikt. Deze nieuwe rassen, zoals Solaris, Johanniter en Regent, gedijen beter in het Nederlandse klimaat. Ook worden er nieuwe, gekruiste rassen ontwikkeld die beter schimmelbestendig zijn.
Gevolgen van klimaatverandering voor de Nederlandse wijnbouw
Regenachtige dagen zorgen voor problemen bij de druiventeelt. Door de regen kunnen schimmels ontstaan en oogsten mislukken. Tijdens een relatief nat en koud jaar – bijvoorbeeld 2021 – rijpen de druiven niet goed. Aan het begin van de zomer van 2023 regende het veel, maar een zonnige nazomer zorgde alsnog voor een recordoogst van de druiven. Ook de droge en warme zomers van 2018 en 2022 leverden een recordopbrengst.
De cijfers liegen er niet om; druiven zijn gevoelig voor het wisselvallige Nederlandse klimaat. Ze gedijen beter in een zomer die warm en droog verloopt, dan een zomer met veel natte dagen. Door klimaatverandering worden weerschommelingen extremer. Zomerse hagelbuien beschadigen de druiven en nachtvorst komt steeds vaker voor tijdens het groeiseizoen. Het groeiseizoen start vroeger in het voorjaar dan enkele decennia geleden, maar de laatste vorst treedt later in het jaar op. De periode dat druiven vorstschade kunnen oplopen wordt daarom langer.
Verschuiving wijnbouwgebieden
De opwarming van de aarde leidt tot een verschuiving van het ideale klimaat voor wijnbouw. De druiventeelt verplaatst zich steeds meer van het zuiden naar het noorden van Europa. Tijdens het verbouwen en rijpingsproces van de druiven moet het warm genoeg zijn, maar de temperatuur mag daarbij niet té hoog worden. Druiven verliezen dan aroma’s en de algehele kwaliteit van de wijnen vermindert. Een afname in de neerslagkans leidt tot een lagere beschikbaarheid van water, wat druivenstokken wel nodig hebben voor de groei. Noordelijkere gelegen landen, zoals Nederland, Duitsland en Polen maken steeds meer kans om wijngebieden te worden.
Het aantal wijnboeren in Nederland maakte de grootste groei door tussen 2000 en 2010. Jaarlijks komen er nieuwe bedrijven bij, maar de uitbreiding van wijnproductie is afgenomen door de schaarste van Nederlandse grond. De wijnsector zal hier daarom nooit zo groot worden als in Duitsland of Frankrijk. Toch is de verwachting dat de Nederlandse wijnproductie stapsgewijs blijft groeien en de focus zal liggen op de ontwikkeling van kwaliteit en duurzaamheid.
