De 1,5 graad opwarming komt dichterbij

Deze jaartallen zijn bepaald door de C3S Global Temperature Trend Monitor, welke een lineaire trend creëert over de temperatuur in een periode van 30 jaar. Het gemiddelde tempo van de opwarming van de aarde bepaalt op die manier hoe snel de 1,5 graad opwarming bereikt kan worden. Het is geen voorspelling, maar laat trends in de opwarming van de aarde zien. Individuele jaren kunnen dan ook eerder de drempelwaarde overschrijden voordat de trendlijn dat doet.

De doelstellingen van Parijs

Het Klimaatakkoord in Parijs werd in 2015 opgesteld met als doel om de opwarming van de aarde ruim onder de 2 graden te houden, en idealiter te beperken tot 1,5 graad (ten opzichte van het pre-industriële niveau). Hoe groter de opwarming, hoe extremer weergebeurtenissen als hitte, droogte, overstromingen en branden. Het wordt steeds moeilijker voor mensen en ecosystemen om zich aan te passen en het kan kantelpunten in het klimaatsysteem activeren. Het akkoord werd door 196 landen ondertekend. De Verenigde Staten heeft zich onder president Trump in januari 2025 voor de tweede keer teruggetrokken uit het akkoord.

Temperatuurafwijkingen in 2024, ten opzichte van de klimaatperiode 1991-2020, zijn overwegend groter dan +0,5 graad. Het was het eerste volledige jaar met een gemiddelde temperatuur van 1,5 graad boven het 1850-1900 gemiddelde. Bron: ClimateReanalyzer

De limiet van 1,5°C die is vastgesteld in het Klimaatakkoord van Parijs is van toepassing op een lange-termijngemiddelde van ten minste 20 jaar. Dat één jaar het limiet heeft overschreden, betekent niet dat het doel van Parijs per definitie is mislukt. Wel wordt het steeds lastiger, en misschien zelfs wel onmogelijk, om de opwarming tot dat niveau te beperken. Vorige maand werden twee onderzoeken gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Climate Change die suggereren dat de kans om de opwarming te beperken tot 1,5°C mogelijk al is gemist.

Waarschijnlijk een grotere opwarming

Het eerste onderzoek vond een kans van 60% tot 80% dat de limiet van het Klimaatakkoord van Parijs al is overschreden, gezien 12 opeenvolgende maanden al warmer waren dan 1,5°C boven het pre-industriële niveau (juli 2023 - juni 2024). Uit het onderzoek blijkt ook dat het vrijwel zeker is dat de temperatuurstijging het limiet van het akkoord zal bereiken of overschrijden als wereldwijd 18 opeenvolgende maanden warmer dan +1,5°C verlopen.

Tussen 2023 en 2025 zijn er tot nu toe 19 maanden geweest met een wereldwijde gemiddelde temperatuur meer dan 1,5 graad boven het pre-industriële niveau. Bron: Copernicus Climate Change Service (C3S)

Het tweede onderzoek gebruikte historische klimaatgegevens en klimaatmodellen. De resultaten tonen dat het eerste jaar waarin een temperatuurdrempel werd overschreden, ook binnen de eerste periode van 20 jaar viel waarin de gemiddelde temperaturen dezelfde drempel bereikten. Dat betekent dat het vrijwel zeker is dat 2024 binnen de eerste 20 jaar van 1,5 graad opwarming zal vallen als deze opwarmingtrends zich voortzetten.

Beide auteurs benadrukken dat klimaatmitigatie en het terugbrengen van emissies de kans op het overschrijden van de doelstellingen van het klimaatakkoord nog steeds kunnen verkleinen. Toch moeten we niet te veel focussen op de onhaalbaarheid van de doelstellingen, zeggen wetenschappers. Dat heeft het risico overheden te demotiveren en mitigatieacties te verminderen. De nieuwe studies bevestigen, zelfs rekening houdend met de warmte van El Niño, dat de wereldwijde hoge temperaturen in 2024 betekenen dat de grens van 1,5 graad opwarming vrijwel zeker zal worden bereikt, tenzij de emissies van broeikasgassen snel vermindert.