De AMOC valt niet compleet stil door klimaatverandering
Uit nieuw onderzoek blijkt dat de veerkracht van de Atlantische Meridionale Omwentelingscirculatie (AMOC) groot genoeg is om klimaatverandering te weerstaan. Eerdere modellen suggereerden dat deze grootschalige oceaancirculatie onder invloed van klimaatverandering zou kunnen instorten, wat drastische gevolgen zou hebben voor het klimaat in grote delen van Europa en Amerika. Echter, recent onderzoek toont aan dat dit de komende eeuw zeer onwaarschijnlijk is. Dit onderzoek werd vorige week gepubliceerd in het Britse wetenschappelijke tijdschrift Nature. Door een nieuwe benadering bleek dat de AMOC hoogstens aanzienlijk zal afzwakken, maar voorlopig niet volledig tot stilstand zal komen.Een enorme oceaanstroming
De oceaan ligt niet stil. Integendeel, enorme circulatiepatronen in de oceaan vervoeren grote hoeveelheden water van noord naar zuid,- en andersom. Dit wordt gedreven door verschillen in dichtheid. De Atlantische Meridionale Omwentelingscirculatie (AMOC) is het Atlantische deel van deze globale circulatie. Zout, warm water wordt vanaf de evenaar naar het noorden vervoerd en zuiden, terwijl koel, zoet water ten hoogte van Groenland en bij Antarctica zinkt en weer richting de evenaar stroomt. In de golfstroom, het noordelijkste deel van de AMOC, kunnen stroomsnelheden tot wel drie meter per seconde voorkomen. In de Golf van Mexico warmt het zeewater op, waardoor een deel verdampt en het zouter wordt. Zo stroomt het zoute, warme zeewater richting Europa, waar het steeds verder afkoelt. In het poolgebied krijgt het ten slotte nog een zetje door het smeltende zee-ijs waardoor koud genoeg is om te zinken. Het water stroomt dan via de bodem van de Atlantische oceaan weer terug naar het zuiden.
Schematische voorstelling van de AMOC. Bron: geologie.nu
De invloed van de AMOC op het Nederlandse klimaat
De oceaancirculaties hebben een grote invloed op het klimaat. Deze transporteren niet alleen water, maar ook grote hoeveelheden warmte wat met de atmosfeer in uitwisseling is. Zo is de AMOC een van de grootste redenen dat we een gematigd klimaat hier hebben. Doordat via de evenaar warm zeewater onze richting op wordt getransporteerd, hebben we hier een veel warmer klimaat dan wanneer deze van het poolgebied richting de evenaar zou stromen. Een instorting van de AMOC zou dan ook drastische gevolgen hebben voor het klimaat in Nederland. Zo kan het al snel een paar graden afkoelen, en als de AMOC in het extreemste scenario zelfs helemaal omdraait en dus van richting verandert, kunnen we hier extreme kou verwachten.
Dreigend kantelpunt?
Dat de stroming nu af afneemt, is een feit. Het is nog onduidelijk hoe veel meer de AMOC gaat afnemen. Eerder onderzoek toonde aan dat door klimaatverandering de AMOC zou stilvallen of omdraaien, ofwel ineenstorten. Door het smelten van het poolijs komt er namelijk grote hoeveelheden zoet water vrij, waardoor het de ‘deep water formation’ ofwel het zakken van relatief zwaar water minder goed zou gaan. Dit heeft als effect dat de gehele AMOC stil kan gaan liggen. Dit kantelpunt werd geschat dat het deze eeuw zou plaatsvinden. Dit heeft enorme gevolgen voor het klimaat wereldwijd en ecosystemen, zowel in de oceaan als op land.
Nieuwe modellen laten een ander beeld zien
In de nieuwe studie werden 34 modellen bekeken die het effect van klimaatverandering op de AMOC te bestuderen. Dit werd gedaan door twee verschillende scenario’s te vergelijken door grote hoeveelheden CO2 en instroom van zoetwater toe te voegen. In een meer uitgebreide globale klimaatmodel werd de opwelling van water in de zuidelijke oceaan bekeken in plaats van de staat van de AMOC, wat vaak werd gedaan in eerdere studies. Zo kon een beter algemeen effect worden gesimuleerd wat extreme klimaatscenario’s met de AMOC zouden doen. Hieruit bleek dat de AMOC voorlopig niet zal instorten, wanneer de zuidelijke opwelling, dus het omhoogkomen van zoet, warm water, in stand blijft. Dit blijft waarschijnlijk aanhouden doordat dit voornamelijk wordt gedreven door de westelijke wind. Wel bleek uit alle klimaatscenario’s dat de AMOC eerder zal afzwakken als gevolg van klimaatverandering in de komende 100 jaar.
De weerstand van de AMOC is dus hoogstwaarschijnlijk sterk genoeg dat het bestendig is tegen de zelfs extreme scenario’s die in de recente studie werden gebruikt. Hierdoor bereikt het voorlopig niet het kantelpunt waarbij het instort. In ieder geval niet in de komende eeuw. Wel is de verwachting dat de AMOC verder gaat afzwakken. Wat hiervan precies de effecten zijn is nog onduidelijk. Meer onderzoek is nodig om aan te tonen hoe de verandering van de AMOC er in de komende decennia uit gaat zien en wat voor gevolgen dit met zich meebrengt voor mens en natuur.
