Dit is er nodig voor natuurijs
Afgelopen weekend kon op verschillende plekken in Nederland op natuurijs geschaatst worden. Dit kwam door de matige vorst van zaterdag op zondag nacht. Dit was dan ook de eerste officiële meting van matige vorst gemeten in De Bilt dit winterseizoen. Onder andere in Winterswijk en in De Lier in het Westland kon worden geschaatst op de skeelerbanen die waren omgetoverd tot ijsbanen. Kunnen we deze winter nog vaker natuurijs verwachten?Minder schaatskansen door afname ijsdagen
Ondanks de twee vorstdagen in januari deed de vochtige en mistige lucht voorkomen dat er natuurijs ontstond. De laatste keer dat er echt volop op natuurijs kon worden geschaatst was in februari 2021. Toen bleef het een weekje echt koud waardoor het ijs genoeg kans kreeg om te groeien. Sinds 1997 is het echter al niet meer tot een Elfstedentocht gekomen. Dit komt onder andere door de afname van het aantal ijsdagen, dagen wanneer de temperatuur ook overdag onder het vriespunt blijft. Gemiddeld zijn er in Nederland 6 ijsdagen per jaar, al neemt dit met ongeveer 1,5 dag af per jaar. Het aantal ijsdagen hangt wel erg af van de locatie. Zo zijn er over het algemeen meer ijsdagen in het noorden en oosten van Nederland, waardoor er hier eerder op natuurijs kan worden geschaatst.
Natuurijsbanen
Al eerder deze winter is op andere plekken in Nederland matige vorst gemeten. Dit was toen echter nog niet genoeg voor natuurijs. Hoewel er nu wel echt op natuurijs is geschaatst, was er veel voorbereiding voor nodig. Gedurende een groot deel van de nacht moet er telkens een dun laagje water worden gespoten op groot open terrein, wat vervolgens bevriest. Dit wordt net zo vaak herhaald totdat de natuurijsmeester bepaalt dat het ijs dik genoeg is om op te kunnen schaatsen. Hiervoor wordt meestal de betonnen ondergrond van een skeelerbaan of een ander sportveld voor gebruikt. Door de vlakke ondergrond kan er gelijkmatig een ijslaag ontstaan.
Dit is er nog meer voor nodig
Naast de hoeveelheid werk en het constant controleren van de ijsdikte en kwaliteit moet ook de juiste weersomstandigheden zich voordoen voor het ontstaan van het natuurijs. Er moet meerdere uren matige vorst voordoen voor de ijslaag om voldoende aan te groeien. Ook moet er geen sneeuw vallen, dit kan als een isolatiedeken op het ijs fungeren. Het helpt als er geen wolken zijn en de lucht droog is. Wolken houden overdag namelijk dan wel de straling van de zon tegen, maar ’s nachts zorgen ze juist dat de warmte wordt vastgehouden en er meer straling het aardoppervlak bereikt. Hierdoor zakt de temperatuur niet zo ver. Bij een droge lucht verdampt of sublimeert het water of ijs, wat warmte aan de oppervlakte onttrekt.
Strengere condities voor open water
Voor natuurijs op open water zijn nog specifiekere omstandigheden nodig. Hier spelen naast de meteorologische condities ook de stroomsnelheid, waterdiepte en de locatie van het water een rol. Meerdere nachten moet het dan ook flink vriezen om een dik genoeg laag ijs te vormen. Ook moet er niet te veel wind zijn, dan vriest het ijs niet dicht en kunnen er wakken in het ijs ontstaan. Wat vooral van belang is dat het overdag niet te veel opwarmt. De heldere nachten zorgen vaak voor veel zon overdag, waardoor de temperaturen snel boven het vriespunt uit kunnen komen. Hierdoor is de meeste kans om te schaatsen op zowel open water als op natuurijsbanen vroeg in de ochtend, wanneer de zon nog weinig kracht heeft.
Verwachting komende weken
De komende paar dagen krijgen we weer zachte temperaturen. De kans op natuurijs verdwijnt even. In het weekend kan het weer wat kouder worden. Door een hogedrukgebied in Scandinavië, wat richting Rusland trekt, krijgen we wind uit het noorden. Na een korte periode van wat vochtigere lucht met meer wolken draait de wind naar het oosten. Dit voert over het algemeen koude, droge lucht aan naar Nederland. Ideale omstandigheden om natuurijs te vormen! Dit houdt helaas maar enkele dagen aan, vanaf half februari krijgen we weer een periode met meer regen en warmere temperaturen. De kans op natuurijs lijkt dan afgelopen te zijn.
Leuk feitje: Vanaf dit jaar wordt het woord natuurijsmeester opgenomen in de Dikke van Dalen. Een natuurijsmeester is iemand die zich bezighoudt met het onderhoud en de kwaliteit van natuurijs, en bepaalt wanneer het ijs veilig genoeg is zodat er op kan worden geschaatst. IJsmeester hield zich vroeger vanzelfsprekend bezig met natuurijs, maar met de opkomst van meer kunstijsbanen wordt er nu ook natuurijsmeester aan toegevoegd.
