Geen garantie op een hete zomer na droge lente, maar wel een vergrote kans
De neerslag van afgelopen week liet een interessante ontwikkeling zien. Vaak viel er toch minder regen dan verwacht en ook de zon kwam geregeld langs, terwijl in eerste instantie hoofdzakelijk bewolking uit de modelberekeningen kwam. De neerslagpluim van ECMWF berekende ook voor het weekend stapsgewijs minder regen. Waar eerst vooral op zondag een grote neerslagpiek verwacht werd, gaven de meest recente berekeningen een stuk minder regen aan. Wat betekent het telkens uitblijven van de regen voor het zomerweer en neerslagtekorten? Ik dook Excel in om deze vraag te kunnen beantwoorden.Effecten van droge en natte lentes
Ik analyseerde de maanden maart tot en met augustus van de jaren 2015 tot en met 2024. Ik keek daarbij naar de neerslagsom en zonneschijnduur gemiddeld over het land en de gemiddelde maandtemperatuur op het hoofdstation De Bilt.
De meest droge zomers met een groot neerslagtekort zijn 2018, 2020 en 2022. Zowel in 2020 en 2022 viel gedurende de lentemaanden minder neerslag dan gebruikelijk en scheen de zon veel langer. In 2018 was de neerslagsom in de lente ongeveer gelijk aan de klimaatnormaal en komt het aantal zonuren hoger uit, maar was het vooral de zomer die erg droog en zonnig verliep. Deze drie jaren hadden een zomertemperatuur dat meer dan een graad boven de klimaatnormaal uit kwam (gemeten over de periode 1991-2020).
De lente van 2024 was juist zeer nat, somber en uitzonderlijk warm. Die zomer was daarentegen ‘normaler’ met kleine afwijkingen in zowel de temperatuur, neerslag en zonuren. Vanwege het natte verleden bleef het neerslagtekort gering. Het buitenbeentje van de analyse is het jaar 2023. Die lente was zeer nat en somber en zelfs wat koeler dan normaal, maar tijdens de zomer zorgden een relatief kleine hoeveelheid neerslag en veel zonneschijn voor een neerslagtekort dat opliep tot 200 mm in juli. Ook de temperatuur kwam 1,5 graad hoger uit dan normaal. Zelfs een zeer natte lente geeft dus geen garantie op een klein neerslagtekort en een koele zomer.
Geldt het andersom dan wel?
Na de relatief droge en zonnige lentes van 2015 en 2017 liep het neerslagtekort in deze jaren snel op tot meer dan 100 mm. In de zomer stagneerde het tekort door een paar nattere maanden. De zomers van 2015 en 2017 waren warm, al is het verschil met normaal (in dit geval 1981-2010) kleiner dan in de recordjaren. In de afzonderlijke maanden kunnen de verschillen groter zijn, zoals juni 2017 en juni 2019, welke op de derde en vierde plaats staan van de warmste junimaanden ooit gemeten. In 2019 was zowel de lente als zomer aan de droge kant en behaalde het neerslagtekort bijna 200 mm aan het einde van de zomer. De zomer van 2019 staat op een gedeelde vijfde plek van warmste zomers (18,4°C), samen met 2023 en 1976. Op nummer één staat 2018, dat dus geen droge lente had. Kijken we naar de afzonderlijke maanden van 2018, dan was het vanaf mei erg droog en warm en schoot het neerslagtekort omhoog toen het ook juni en juli droog bleef. Doordat de bodem zo uitdroogde, kon het flink warm worden.
In 2020 was de lente als geheel erg droog en buitengewoon zonnig, waardoor het neerslagtekort in mei al opliep tot boven de 100 mm. De hoeveelheid neerslag trok in de zomer wat bij en toch bleef het tekort stijgen. Dit kwam door de grote hoeveelheid zonuren, wat door verdampingsprocessen uiteindelijk ook leidde tot een droge bodem en een zeer warme juni en augustus.
De betekenis
De conclusie die ik trek uit de analyse is dat een droog lenteseizoen geen vereiste is voor een droge en warme zomer, maar de kans wordt er wel groter door. De hoeveelheid zon is ook belangrijk voor de mate van oplopen van het neerslagtekort. Een heel natte lente kan in combinatie met een zonnige zomer toch leiden tot een aanzienlijk neerslagtekort, afhankelijk van hoe verzadigd de bodem is na de herfst- en wintermaanden. Ook geldt over het algemeen dat hoe zonniger de lente of zomer verloopt, hoe hoger de gemiddelde temperatuur van het hele seizoen. Als de trend van weinig neerslag en veel zonneschijn van de afgelopen maand doorzet in april en mei, is de kans groot dat de zomer gemiddeld vrij warm uit zal komen.
