Het zeer dynamische weekend van 19-20 april 1980 met felle sneeuwjachten en zware noordwesterstorm op de kust

Overgewicht bestond nog niet, fillers en botox voor schier onzekere dames boven de veertig evenmin en kinderen speelden nog uitbundig buiten. Een reep snickers voor de lekkere trek woog nog 62 gram en kostte amper 55 centen. Bijna iedere avond sierden elegante omroepsters als Ellen Brusse en Tineke Verburg onze analoge beeldbuis waarop we en masse naar entertainers Ted de Braak, Fred Oster en natuurlijk Ron Brandsteder keken.

Troonopvolgster Beatrix bijna aan zet

Koningin Juliana zou nog maar nipt tien dagen op de troon zitten terwijl troonopvolgster Beatrix al klaarstond in de startblokken om haar moeder af te lossen op 30 april. Dat werd prompt een historische - en zeer rumoerige dag die velen van ons ongetwijfeld nog niet vergeten zijn vanwege de bijna brute kroningsrellen in Amsterdam tijdens de inhuldiging van de kersverse koningin.

Na kraakacties en ontruimingen in maart 1980, werd uitgerekend 30 april 1980 aangegrepen voor een nieuwe confrontatie en hoe..

Impressionant aprilweekeinde

Het weerbeeld in het weekend van 19 en vooral 20 april was ook zonder meer impressionant te noemen.

De maartmaand in 1980 gaf al opvallend koud weer in Nederland met zelfs korte tijd aanvoer van continentaal arctische lucht die rond 19 maart met wat sneeuwval gepaard ging. Overdag werd het soms niet warmer dan 2 of 3 graden. Ondergetekende herinnert zich een hockeywedstrijd op een vrijwel verlaten en ijskoud Haags grasveld die werkelijk niet te harden was vanwege de snerpende noordoostenwind (windkracht 5) die een gevoelstemperatuur tot -6 graden opleverde en tenminste 22 flink onderkoelde kinderen na afloop.

Nauwelijks aflatende noordoostpassaat

Toch gaven de maanden april en mei bijzonder veel zon in 1980 waarbij er een niet of nauwelijks aflatende noordoostpassaat heerste en hier en daar voor zand - en stofstormen zorgde. De neerslagtotalen doorheen gans het land over deze twee maanden waren dan ook zeer laag te noemen.

Maar nu dat vermaledijde weekend van 19 en 20 april dat jaar met volop dynamiek. Op de weerkaart van zondag 20 april zien we een klassieke luchtdrukverdeling met een krachtig hoog net noordwest van Ierland.

Isobaren dicht bij elkaar inclusief storm

Anderzijds constateren we een diep Laag boven Litouwen van pakweg 975 millibar. De isobaren, de (witte) lijnen van gelijke luchtdruk, liggen dicht bij elkaar in onze contreien en dat impliceert uiteraard veel wind. En die kwam ten voeten uit! Op zondagochtend werd de westkust geconfronteerd met een zware noordwesterstorm die de Bilt niet had voorzien. Dat was nota bene de zwaarste aprilstorm sedert april 1973.

De lucht was vooral instabiel en koelde scherp af met de hoogte, hetgeen op zaterdag al resulteerde in een flink aantal grillige winterse buien met stofhagel en korrelsneeuw die verstoof op de weg tijdens het neerkomen. De sfeer oogde ronduit winters in de bijna al maritiem arctische luchtaanvoer.

Cold air development veroorzaakt sneeuwjacht

In de nacht naar zondag evenwel werd het grimmig toen een cluster met buien (CAD, cold air development) een aantal uren voor matige tot zware sneeuwval zorgde in combinatie met erg veel wind. Ondergetekende verbleef die nacht in het Overijsselse Ommen en hoorde de wind regelmatig bulderen om het huis.

Er was warempel sprake van een heuse sneeuwjacht en dat eind april. De volgende ochtend lag er zo’n 5 centimeter sneeuw in een deel van Oost-Nederland en kon de slee even uit de schuur, onder meer op de Archemerberg (benoorden Lemele) van bijna 80 meter hoog.

Zware noordwesterstorm op de westkust

Ondertussen werd de westkust dus getroffen door een zware noordwesterstorm met windkracht 10. Omvangrijke schade werd gemeld vlak aan zee waar de strandtenten vrijwel volledig waren opgetuigd. Een deel ervan werd letterlijk door het hoge zeewater verzwolgen tot intense frustratie van veel strandtenthouders die hun seizoen letterlijk in het water zagen vallen.

Wellicht is het ironische dan nog dat de zomer van 1980 zowat de slechtste zomer werd van de eeuw. De regenzomer van ’80 wordt ie wel genoemd. Vooral juli 1980 was een zeer belabberde en bijzonder koele maand met volop regen en op sommige stekken rapporteerde men acht dagen met onweer.

Luik-Bastenaken-Luik onder ongemeen beroerde omstandigheden

Ook nog zeer vermeldenswaard tenslotte is de hachelijke editie van Luik-Bastenaken-Luik: het wielerevenement dat uitgerekend op die bizarre zondag 20 april 1980 werd gehouden in ijskoud Hoog-Belgenland.

Het werd een van de meest memorabele edities waarin de bekende Bernard Hinault fier overeind bleef tijdens extreem winterse omstandigheden aldaar. Felle sneeuwjachten heersten er tijdens de rit met temperaturen amper boven het nulpunt. De gladheid op de weg (in combinatie met dichte sneeuwval) vormde een groot risico voor de wielrenners ter plekke.

In de Ardennen lag zo’n 10 centimeter sneeuw tegen het middaguur op die gedenkwaardige en onvergetelijke twintigste april uit het illustere jaar 1980.