Januari 2025 tot 1,5 graden te koud! Februari nog kouder!?

Een loeiende koudegolf denderde via Canada helemaal richting Florida de afgelopen week.

Temperaturen van -35 graden in Noord-Dakota tot een absurde recordwaarde van bijna -17 in het zeer zuidelijk gelegen Louisiana traden zoal op.

In Florida zag menig subtropisch golfcourt wit van de sneeuw. Iets dat daar eigenlijk nog nooit was opgetreden. De senioren in dunne katoenen broek (en met petje) keken hun ogen uit!

Vliegende storm Ierland door kou in VS

Ook de vliegende storm nabij Ierland met rukwinden tot bijna 200 kilometer per uur, had indirect met de intense kou in de VS te maken. De Amerikaanse diepvrieskou stroomde via Newfoundland de oceaan op en ontmoette daar het opvallend milde zeewater. Door een tal van weerkundige processen ontstond daar (in de kraamkamer) de zeer agressieve depressie die Ierland zo teisterde. Via de stevige straalstroom op zo’n 10 kilometer hoogte, werd de cycloon met intercitysnelheid richting West-Europa gedirigeerd.

Het was juist de omvang en de vermeende ‘uitzakrichting’ van de Amerikaanse koude, die enige vorm van winterkoude in de Benelux frustreerde de voorbije week. Ondergetekende had het eigenlijk wat winterser verwacht namelijk.

De uitstroom van de kou op de Atlantique verliep uiteindelijk net wat anders dan werd voorzien. Het kwam er in het kort op neer dat zich geen deftig hogedrukgebied kon ontwikkelen richting Scandinavië ten faveure van Koning winter, waardoor Nederland z’n beloofde koude portie vrijwel niet kon gaan meepakken.

Echter, er komt een herkansing waarbij de meteorologische schaakstukken waarschijnlijk wel op hun gunstige (lees wintervriendelijke) positie geraken.

In de eerste week van februari moet dit alles zo’n beetje gestalte krijgen. De mogelijkheid van schaatsen (natuurijs) op bescheiden schaal houd ik er ook nog in.

Vooral in Brabant en Limburg opvallend koude louwmaand

Tot nu toe is deze louwmaand beslist geen lauwe maand geweest. Gemiddeld zat hoofdstation de Bilt 1,2 graden beneden de gangbare temperatuurnorm op 22 januari. Voor delen van Zuidoost - Nederland, waar het bijna twee weken min of meer winterde, lag het gemiddelde zelfs bijna 2 graden onder de norm. Door het vrij zachte weer dezer dagen neemt de te koude status van de maand natuurlijk geleidelijk af.

Na een aardige zondag volgt nog een regenachtige maandag met zelfs een graad of 11.

Vanaf het midden van de komende week komt er andermaal een rustig weer regime tot stand met wederom een sterk hogedrukgebied in de hoofdrol. Veel warmte op hoogte (nog steeds als gevolg van een diepe depressie richting Amerika) wordt in noordelijke richting getransporteerd waardoor zich een krachtig hogedrukgebied gaat vormen dat zich uitstrekt via de Azoren, onze omgeving richting Scandinavië waar het ook domicilie kiest.

Krachtig hogedrukgebied in de maak

Het gevolg is dat er een grote kans is dat de wind in onze omgeving weer oostelijk wordt de eerste februaridagen.

Veel kou lijkt in eerste instantie niet omheen het deftige hogedrukgebied te bewegen in de richting van de Benelux. Wel kunnen zich aan de zuidflank van de mastodont (die aanzwelt tot 1050 millibar) enkele bellen met kou manifesteren die vervolgens richting Midden-Europa of onze omgeving kunnen geraken.

Concreet betekent dit dat er een temperatuurdaling zit aan te komen de eerste februaridagen.

Lichte tot matige vorst (rond -6 graden) gedurende de nacht en ochtend moet haalbaar zijn. Als de zon goed van de partij is, klimt de temperatuur overdag naar 5-6 graden en daalt deze snel zodra het donker wordt. We kunnen het licht winters weer noemen vooralsnog.

Verder levert deze configuratie kalm en droog weer op. Hoe het met de mistkansen zit is nog even afwachten. Mocht de luchtsoort wat droger worden, overheerst de al iets krachtiger wordende februarizon voornamelijk overdag. Indien het toch vochtiger blijft onder een inversie, domineren de lage vochtvelden inclusief mistperikelen.

Twee varianten denkbaar vanaf pakweg 5 februari

In feite zijn er twee varianten te bedenken hoe het weersverloop zal uitpakken vanaf 5 of 6 februari.

Of het hogedrukgebied handhaaft zich nog even boven Polen of het noordwesten van Rusland en trekt aansluitend stilletjes weg. Dan is de kans groot dat Nederland in een meer zuidelijke luchtstroming terecht komt waarbij het aanvankelijk vooral in de nachten nog kan blijven vriezen.

Uiteindelijk ruimt de wind dan door naar zuidwest en komen er oceaanfronten in zicht die verdere verzachting en wisselvalligheid introduceren.

Retrograde aspiraties van Scandinavische hoog

Of de veel interessantere evolutie gaat zich voordoen dat de hoge druk retrograde aspiraties koestert. Dat wil niets anders zeggen dan dat het hoog zich tegendraads, dus westwaarts uitbreidt richting IJsland en Groenland. Dat willen de lieden die van winterkou houden maar al te graag zien.

Aan de oostflank van het hogedrukgebied kan de ijskoude poollucht dan helemaal uitzakken tot over de Benelux en nog zuidelijker.

Het risico in dit soort (momentane) winters, die genetisch gezien natuurlijk niet uit het sterkste hardhout zijn gesneden helaas, is dat het nagenoeg ideale IJslandse hoog dikwijls de neiging heeft te gaan ‘zakken’ (richting Ierland bijvoorbeeld). Als dat gebeurt kan op een gegeven moment de milde Noordzeelucht weer toestromen en verdwijnt de winterse episode.

In de onderstaande afbeelding (van GFS 6Z vrijdagmiddag 24-1) is het koude blauwe areaal goed te zien. De bel met kou (temperatuur op 1500 meter) geraakt helemaal tot over onze contreien en geeft ook op leefniveau winters weer.

Toch wel weer spannende ontwikkelingen op het winterfront in de periode tot pakweg 7 of 8 februari.

Prognoses middellange termijn op zijspoor

Het frappante is dat de prognoses betreffende de middellange termijn (onder andere van ECMWF), doorgaans staccato en keurig door de diverse weertoko’s behandeld, zowel voor januari als februari steevast een te zacht weerpatroon aangaven (en geven).

De praktijk (januari inmiddels) heeft deze bijna ‘heilige’ prognoses dus gewoon ingehaald met bijna twee weken winters weer nota bene in januari voor zuidelijk Nederland en een deel België. Vrijwel vijf ijsdagen op rij werden onlangs nog gerapporteerd in de omgeving Uden (Noord-Brabant)

Ik ben zeer benieuwd of de eerste tien dagen gewoon weer ‘braaf’ zacht gaan verlopen zoals aangegeven door deze (volgens velen) gerenommeerde modeluitkomst(en) van onder andere ECMWF.

De praktijk zou wel weer eens een wat ander beeld kunnen laten zien straks!