Lenteweer en de start van de bloesemtijd
Een uiterst zonnige en warme start van de lente is terug te zien in de natuur. Verschillende planten beginnen weer te bloeien na de kille wintermaanden en overal vind je kleine bloemetjes in de struiken. Terwijl ik door de wijk fietste, viel mij op dat er al meerdere bloesembomen in bloei staan. Prachtige witte en zachtroze bloesem kleurt de tuinen, extra fraai met een stralende zon die de boel er nog meer uit laat springen. Ik vroeg mij af of de bloesem dit jaar eerder startte vanwege het ongewone weer van maart, dus dat zocht ik uit.Eerst het weer …
De eerste 21 dagen van maart tonen grote afwijkingen in temperatuur, zonuren en neerslag ten opzichte van de klimaatnormaal (het langjarig gemiddelde van de periode 1991-2020). Op het meetstation De Bilt is de gemiddelde temperatuur niet heel afwijkend van de normaal, maar zowel de gemiddelde maximale (13,2°C) als minimale (-0,9°C) temperatuur liggen ver van de normale waarden af (respectievelijk +3,3°C en -3.1°C). Overdag werd het erg warm, terwijl het in de nacht flink kon vriezen. Deze grote contrasten konden in stand worden gehouden door een droge toplaag van de bodem, veroorzaakt door veel zonneschijn (+103,5 uur) en zeer weinig neerslag (-43 mm).
De temperatuur van de eerste drie weken van maart in De Bilt, vergeleken met de klimaatnormaal van de periode 1991-2020. De maxima lagen meestal boven de normaal, terwijl de minima lager waren.
… dan de bloesemvolgorde
Bloesembomen bloeien tot enkele weken lang in de maanden maart, april en mei. Het weer heeft grote invloed op de bloeiperiode. Bij weinig wind kunnen bomen meerdere weken in bloei staan, maar bij veel wind en neerslag is de bloei sneller voorbij. Knoppen en kleine bloemetjes kunnen al snel vormen bij vroeg lenteweer. Blijven de nachttemperatuur langer laag, dan wacht de bloesem met bloeien. Bijvoorbeeld de bloesemperiode van 2024 begon vroeger als gevolg van een zachte winter en zeer zachte dag- en nachttemperaturen midden maart. De eerste (vroege) bloesem was toen vanaf 20 maart te zien.
De echte bloesemmaand is april. In maart bloeien de eerste fruitbomen, waaronder de abrikoos en amandel. Sommige magnoliasoorten bloeien ook al vroeg in het voorjaar. Eind maart komen de perzik- en nectarinebomen in bloei. Dan in april begint het feest echt, met de witte pruimen- en kersenbloesem. Daarna komt de peer en als afsluiter de roze appelbloesem, die bloeit van eind april tot begin mei.
Het is dus niet ongebruikelijk dat ik in de laatste weken van maart meerdere bloesems ben tegengekomen. Wel heeft het milde weer van de afgelopen periode waarschijnlijk invloed gehad op de start van het bloeiseizoen, waardoor veel fruitbomen nu tegelijk beginnen te bloeien. Dan valt het begin van de bloesemtijd ineens meer op.
Beschermen tegen nachtvorst
Omdat sommige bloesems al vroeg opkomen, is de kans groter dat deze nachtvorst meemaken. Dat kan schadelijk zijn voor de plant en bloemen en nadelige gevolgen hebben voor de oogst van fruitbomen. Hoe eerder fruitbomen in bloei staan, hoe groter de kans dat de minimumtemperatuur tussen het begin en einde van de bloeiperiode tot onder het vriespunt daalt en de planten vorstschade oplopen. Tegenwoordig zijn verschillende beschermingstechnieken beschikbaar om schade tegen te gaan, zoals het beregenen van bomen (er vormt zich een isolerend ijslaagje), het inpakken van kleine bomen met vliesdoek of het plaatsen van vuurpotten. Die laatste houdt de temperatuur rond fruitbomen boven 0, maar is tijdens rustig weer slecht voor de luchtkwaliteit en stoot veel CO2 uit.
De komende dagen zit er geen nachtvorst in het vooruitzicht en ook op de lange termijn lijkt het niet of nauwelijks tot vorst te komen. Daarnaast is er geregeld zon, weinig regen en een niet al te krachtige wind, een gunstige tijd voor de bloesem dus. Zware regenval en sterke wind kunnen namelijk bloemblaadjes van de plant blazen. Gebeurt dit enkele dagen na de piekbloei, dan kunnen de takken bijna kaal worden. Het risico van zware regen en wind is groter na de piekbloei dan daarvoor.
