Van kletsnat tot kurkdroog: straalstroom schuldig aan grote verschillen in Europese neerslag

Stroming gesplitst

Blokkerende hogedruksystemen veroorzaakten een gesplitste straalstroom. Terwijl hogedruk zich aan het begin van de maand boven centraal Europa vestigde, moest de straalstroom ver naar het noorden en zuiden uitwijken. De noordelijke tak lag voor geruime tijd over Scandinavië en dat leidde vooral in Noorwegen tot storm en neerslag. De zuidelijke tak boog af naar het Middellandse Zeegebied, waar onder de trog van de straalstroom talloze actieve depressiesystemen het gebied in trokken.

Een week later vormde deze drukverdeling opnieuw. De situatie die volgde is haast een omgekeerde wereld: in het westen is het droog, terwijl in het zuiden enorme regensommen vallen. In Spanje, Portugal, Zuid-Frankrijk, Italië en de Balkan was het regelmatig slecht weer met veel regen en ook overstromingen. In de Benelux viel slechts enkele millimeters neerslag. In Nederland is de maand hard onderweg naar de droogste en op één na zonnigste maart ooit gemeten.

Op 8 maart lagen een noordelijke en zuidelijke tak van de straalstroom ver uit elkaar boven Europa. In Nederland was het zonnig met een datum-warmterecord terwijl in Spanje de regen met bakken uit de lucht kwam. Bron: Metcheck

Tekenen van een weeromslag?

Dit weekend zit er verandering in de drukverdeling. Hogedruk verlaat onze omgeving, waardoor lagedruk vanaf de noordelijke Atlantische Oceaan dichterbij kan komen. Met name vrijdag en zondag is er in Nederland kans op regen door een naderend koufront en later een warmtefront. Vanaf de Azoren trekt hogedruk naar Zuidwest-Europa en daar wordt het wat droger, maar Italië en de Balkanlanden hebben nog last van een andere actieve depressiekern die enkele dagen in de omgeving hangt en veel regen- en onweersbuien teweegbrengt. De straalstroom laat nog een gesplitste vorm zien, maar is minder bochtig dan daarvoor.

Aan het begin van volgende week strekt hogedruk zich opnieuw uit boven West-Europa. In dit drukgebied bevindt zich vrij warme lucht, waardoor temperaturen in Nederland weer oplopen tot boven de 15 graden. Omdat de kern dichtbij Nederland ligt, zal het weerbeeld hier rustig en zonnig zijn. De straalstroom buigt met een grote bocht om het hogedrukgebied, waardoor Zuid-Europa wederom te maken krijgt met lagedrukgebieden en veel regen. De buien zullen eerst bestemd zijn voor de Balkanlanden, maar later is ook het Middellandse Zeegebied vrij nat.

Zon en droogte

In de Benelux lijkt na dit weekend een langere periode met droog en zonnig weer aan te breken. De luchtsoort is droog, dus ligt sterke afkoeling in de nacht op de loer. Het hangt ervan af hoeveel regen in het weekend valt of de toplaag van de bodem wat verzadigd raakt. Hoe droger de toplaag, hoe sterker de afkoeling tijdens een heldere nacht bij droge lucht. Pas in de tweede week van april lijken de weerkaarten te veranderen met lagedrukgebieden boven Centraal-Europa.

Het regende records

In de eerste 19 dagen van maart viel enorm veel regen in het noorden en zuiden van Europa, maar werd het westen overgeslagen. © Gemaakt met Python van ERA5 data.

De afbeelding toont zeer positieve neerslagafwijkingen (blauw) in het Middellandse Zeegebied en negatieve afwijkingen (bruin) in grote delen van West- en Centraal-Europa. De gegevens zijn van 1 februari t/m 24 maart. Bron: Marcus Weather Mapping

In Spanje werden meerdere records verbroken door de regenval in maart. In Madrid, Albacete en Huelva viel in een halve maand evenveel regen als het record van de totale neerslagsom in maart. Het record van Albacete was een halve eeuw oud. Het regende daar op 15 van de eerste 16 dagen van de maand. Grote steden als Barcelona, Valencia, Alicante, Sevilla en Malaga ontvingen in slechts een halve maand meer regen dan normaal in de hele maand maart valt. Ook waren er meer regenachtige dagen dan het gemiddelde voor de hele maand. De zware regenval is gunstig voor het aanvullen van de Spaanse waterreservoirs, welke nu op twee-derde van hun totale capaciteit zitten.

Ook in Italië vielen enorme regensommen en dat leidde op diverse plaatsen tot wateroverlast. In Toscane overstroomde op 14 maart de Rimaggio rivier, op een paar kilometer van Florence. In de drie voorafgaande dagen viel in Florence meer dan het dubbelde van de gemiddelde regenval in maart. In de noordelijke regio Emilia-Romagna viel zware regenval en rivieren in de Apennijnen overschreden alarmniveaus.