Waarom we in de winter vaker griep krijgen
Momenteel heerst er een sterke griepgolf in Nederland. In de afgelopen twee weken is het aantal mensen met griepklachten verdubbeld. Vaak wordt gezegd dat iemand "kou heeft gevat" wanneer diegene ziek is. In werkelijkheid wordt griep echter veroorzaakt door een virus en niet door kou op zich. Hoe is de toename van griepgevallen dan te verklaren in relatie tot de winterperiode?Officieel griepepidemie
Griep wordt veroorzaakt door het influenzavirus, ook wel griepvirus genoemd. De piek van griepgevallen ligt elk jaar in de wintermaanden, meestal tussen januari en maart, waardoor men ook spreekt van de seizoensgriep. Het influenzavirus kent verschillende varianten die voortdurend veranderen, waardoor mensen meerdere keren ziek kunnen worden. Naast griep zijn er andere virussen die luchtweginfecties veroorzaken, zoals het SARS-CoV-2-virus (Covid-19), hoewel het aantal besmettingen hiervan momenteel laag is. In de afgelopen twee weken hebben meer dan 53 op de 100.000 mensen zich met griepklachten bij de huisarts gemeld. Afgelopen week was dit zelfs 118 per 100.000 inwoners. Daarmee is de griepepidemie officieel begonnen.
Verspreiding virus
Het influenzavirus verspreidt zich via druppeltjes in de lucht wanneer besmette personen hoesten, niezen of praten. Daarnaast kan het virus zich via oppervlakken verspreiden. De kans op besmetting neemt toe wanneer veel mensen zich in kleine, afgesloten ruimtes bevinden. Dit gebeurt vooral in de winter, omdat mensen dan vaker binnen blijven en minder ventileren. Slechte ventilatie zorgt ervoor dat virusdeeltjes langer in de lucht blijven hangen, wat de verspreiding bevordert.
Koude, droge lucht als risicofactor
Een andere belangrijke factor is dat de lucht in de winter niet alleen kouder, maar ook droger is. Koudere lucht kan minder vocht vasthouden. Dit is bijvoorbeeld zichtbaar op een koude ochtend, wanneer ramen beslaan doordat het vocht in de lucht condenseert.
De hoeveelheid vocht in de lucht wordt uitgedrukt in relatieve luchtvochtigheid, die aangeeft hoeveel waterdamp de lucht bevat ten opzichte van de maximale hoeveelheid die het kan bevatten. Dit is sterk afhankelijk van de temperatuur. Wanneer koude buitenlucht van bijvoorbeeld 0°C met een luchtvochtigheid van 70% binnenshuis wordt opgewarmd naar 20°C, daalt de relatieve luchtvochtigheid naar ongeveer 20%. Hierdoor wordt de binnenlucht erg droog.
Effect droge lucht op de verspreiding van griep
De droge lucht heeft effect op de verspreiding van het virus. Ten eerste werken onze slijmvliezen minder goed als het kouder is. Dit is het eerste afweerlinie van ons lichaam wanneer er een virus binnenkomt. Door de droge lucht drogen de slijmvliezen uit, waardoor het voor ons lichaam lastiger wordt om de indringers te weren. Ook nemen de virusdeeltjes in vochtige lucht meer water op. Hierdoor worden ze zwaarder en zakken ze naar beneden, waardoor ze minder lang in de lucht blijven hangen en zo verspreiden.
Minder zon
Een andere reden is het gebrek aan vitamine D en zonlicht. In de winter zijn de dagen korter en is de zon minder krachtig, waardoor een tekort aan vitamine D groter is. Deze vitamine, die je lichaam zelf aanmaakt door blootstelling aan zonlicht, speelt een rol in ons afweersysteem. Bij een gebrek aan vitamine D heeft je lichaam meer moeite met het afstellen van de verschillende immuunreacties.
Hoewel kou op zichzelf niet direct tot ziekte leidt, zorgen de koude, droge en donkere winterdagen voor ideale omstandigheden waarin het griepvirus zich kan verspreiden. Slechte ventilatie, droge lucht en een verminderde afweer dragen bij aan de jaarlijkse piek van griepgevallen in de winter. Het is dus niet zozeer de kou die mensen ziek maakt, maar eerder de omstandigheden die daarmee gepaard gaan.
Bron: IRVM en National Geographic
