Was de lage luchtvochtigheid van begin april bijzonder?

Dat riep bij mij de vraag op: hoe uitzonderlijk is een periode met rustig, hoofdzakelijk zonnig weer in de eerste twee weken van april? Hebben we vaker een dergelijke lage luchtvochtigheid gehad aan het begin van de lente, of was het een unieke situatie?

Minimale relatieve luchtvochtigheid

Om het antwoord op de vraag te vinden, heb ik wederom het programma Excel ingeschakeld. Van de jaren 1991 tot en met 2025 en de dagen 1 t/m 14 april maakte ik een opsomming van de minimale relatieve luchtvochtigheidsgraad op het KNMI meetstation De Bilt.

De relatieve luchtvochtigheid geeft aan hoeveel waterdamp er in de lucht zit, ten opzichte van de maximale hoeveelheid waterdamp die de lucht kan bevatten. ’s Nachts daalt de temperatuur en kan de lucht minder vocht bevatten, waardoor de relatieve luchtvochtigheid stijgt. Overdag is de lucht warmer en kan het meer waterdamp bevatten. Omdat het absolute vochtgehalte nauwelijks verandert, is de relatieve vochtigheidsgraad dan lager. De gemiddelde luchtvochtigheid van een dag geeft een indruk of een dag over het geheel genomen eerder droog of vochtig was. Op zichzelf zegt dat niet zo veel omdat de verschillen tussen dag en nacht wegvallen. Daarom keek ik naar de minimale relatieve luchtvochtigheid – het ‘droogste’ moment van de middag.

Wanneer is het ‘droge lucht’?

Over het algemeen wordt een relatieve luchtvochtigheidsgraad (vanaf nu afgekort met RV) van 50% beschouwd als optimaal. Bij een RV lager dan 40% is de lucht vrij droog. In zeer droog weer kan de RV van de buitenlucht dalen tot minder dan 20%, kenmerkend voor hittegolven. Met een RV van meer dan 60%-70% overdag is de lucht juist aan de vochtige kant.

Vaker een relatief vochtig begin van april

In de eerste 14 dagen van april is een hogere RV gebruikelijker dan een lage RV. Van de afgelopen 35 jaar werd op één derde deel van deze dagen in De Bilt een minimale relatieve luchtvochtigheidsgraad van boven de 60% gemeten. Daarentegen was op 18% van de dagen de minimale RV lager dan 40%.

De gemiddelde minimale relatieve luchtvochtigheidsgraad over de dagen 1-14 april in de klimaatperiode 1991-2020 is 53,6%, terwijl die van 2025 uitkomt op 39,4%. Het verschil is nog groter in de eerste zeven dagen van april: 32,3% in 2025 ten opzichte van 54,8% normaal. Van 1 t/m 8 april lag de minimale RV tussen de 11 en 32 procent lager dan het langjarig gemiddelde op die dagen.

Van de geanalyseerde periode zijn er een paar jaren die wat betreft de lage luchtvochtigheid er bovenuit springen. In 2002, 2003, 2013, 2019 en 2020 was de minimale RV op ten minste 6 van de 14 dagen lager dan 40%. De lente van deze jaren kwam meestal ook droog en zeer zonnig uit de bus. In april 2020 was de minimale RV lager dan 40% voor 10 aaneengesloten dagen en op 11 april werd zelfs een waarde van 17% behaald, extreem laag voor de tijd van het jaar. De laagste waarde van 2025 bedroeg 27% (4 april).

Bovengemiddeld droge lucht

Uit deze gegevens blijkt inderdaad dat het een vrij bijzondere situatie was. De wind kwam voor het merendeel uit een noordoostelijke richting en dan wordt droge lucht vanuit Scandinavië aangevoerd. Omdat het in die regio in deze tijd van het jaar nog vrij koud is, bevat de aangevoerde luchtsoort van origine weinig waterdamp. Het gebeurt niet vaak dat het zo vroeg in het voorjaar al komt tot een lage relatieve luchtvochtigheid. Komt dat wel voor, dan houden we er in de regel een zeer droge en zonnige maand aan over. Het gemiddelde beeld van april dit jaar hangt daarom af van de ontwikkeling van nieuwe hogedrukgebieden in onze regio. Wanneer deze opnieuw rustig en zonnig weer bezorgen, zou het zomaar tot een terugkeer van droge luchtsoorten kunnen leiden.