Wat merkt de natuur in Nederland van de mildere winters?
Door klimaatverandering worden de winters in Nederland steeds minder koud. Hoewel deze winter mee lijkt te vallen, is de gemiddelde wintertemperatuur flink gestegen ten opzichte van 50 jaar geleden. In de jaren 50 bedroeg de gemiddelde wintertemperatuur ongeveer 2 graden Celsius, terwijl deze nu rond de 4 graden ligt. In 2024 lag de gemiddelde wintertemperatuur zelfs op 6,3 graden. Dit verstoort de natuurlijke rustperiode van veel planten en dieren. Sommige soorten worden eerder actief, terwijl anderen voedselbronnen op het verkeerde moment vinden. Dit maakt het voor flora en fauna moeilijker om zich aan te passen en te overleven.Wintercijfers
Hoewel het afgelopen weekend nog even leek alsof de lente al was begonnen, is het toch echt nog winter. De trend van de afgelopen decennia laat echter zien dat strenge winters steeds zeldzamer worden. Dit heeft invloed op verschillende aspecten van de natuur:
- IJsdagen en vorstdagen nemen af: In de periode 1951-1980 had Nederland gemiddeld 8 tot 10 ijsdagen (dagen waarop het de hele dag onder nul blijft). In de afgelopen 30 jaar is dit aantal gehalveerd
- Minder sneeuwval: De kans op een witte kerst of een langere periode met sneeuw wordt steeds kleiner. Dit heeft gevolgen voor dieren die normaal in een sneeuwrijke omgeving overleven, zoals het hermelijn, dat ’s winters een witte vacht krijgt.
- Verschuiving in neerslagpatronen: De wintermaanden zijn gemiddeld natter geworden, wat leidt tot meer wateroverlast en overstromingsgevaar in sommige gebieden.
Langere bloeiperiode voor planten
Planten reageren direct op de temperatuur. Een mildere winter zorgt ervoor dat veel soorten eerder bloeien en langer doorgaan met groeien. Dit klinkt misschien positief, maar het kan problematisch zijn.
- Bestuiving raakt ontregeld: Sommige bloemen bloeien voordat bestuivende insecten zoals bijen en vlinders actief zijn. Dit kan de voortplanting van planten verstoren en de voedselvoorziening van insecten onder druk zetten.
- Onregelmatige groei: Bomen en struiken die normaal in rust gaan tijdens de winter, kunnen bij te hoge temperaturen nieuwe scheuten vormen. Dit maakt ze kwetsbaarder voor late vorst in het voorjaar.
Opkomst van invasieve soorten
Mildere winters geven invasieve plant- en diersoorten meer kans om zich te vestigen in Nederland. Dit zijn soorten die van nature hier niet thuishoren (exoten) , maar door de warmere omstandigheden beter kunnen overleven.
- Eikenprocessierups: Deze rups overleeft zachte winters beter, waardoor de populatie in het voorjaar explosief kan groeien. Dit leidt tot meer overlast en gezondheidsproblemen.
- Exotische muggen: Soorten zoals de tijgermug en de Aziatische bosmug kunnen dankzij mildere winters steeds beter overleven in Nederland. Dit vergroot het risico op de verspreiding van tropische ziekten.
Verspreiding van soorten en overlevingskansen
Dieren die afhankelijk zijn van kou en sneeuw hebben het steeds moeilijker.
- Trekvogels blijven langer of trekken niet meer: Sommige vogels die normaal in de winter naar warmere gebieden trekken, blijven nu langer in Nederland of slaan de trekroute helemaal over. Dit kan zorgen voor concurrentie met lokale soorten.
- Winterrust bij zoogdieren raakt verstoord: Egels, die normaal in winterslaap gaan, worden door de zachte temperaturen soms te vroeg wakker. Dit kost hen energie, terwijl er nog weinig voedsel beschikbaar is.
De steeds mildere winters in Nederland hebben grote gevolgen voor de natuur. Planten en dieren raken uit balans doordat hun natuurlijke ritmes verstoord worden. Dit leidt tot verschuivingen in bloei, voortplanting en voedselketens. Hoewel sommige soorten hiervan profiteren, zijn er ook veel die moeite hebben om zich aan te passen. Als deze trend zich doorzet, kan dit leiden tot blijvende veranderingen in de Nederlandse biodiversiteit. Uiteindelijk kan dit ook leiden tot het verschuiven van klimaatzones, en zullen bepaalde soorten helemaal verdwijnen en andere er voor in de plaats komen.
