Spitsbergen voor het eerst sinds 111 maanden te koud!
Zoals we eerder al schreven, was het ten opzichte van de laatste jaren ongebruikelijk koud in Spitsbergen. Voor het eerst in jaren ging de temperatuur weer regelmatig onder de -20, lag de gemiddelde temperatuur dicht bij de normaal voor de winter en vroren zelfs de fjorden weer dicht. De koude trend zette door en het leidde tot een maartmaand waarin de gemiddelde temperatuur met -16,1° lager ligt dan het langjarig gemiddelde (-15,7°). Dit betekent dat op Spitsbergen voor het eerst sinds november 2010 (oftewel voor het eerst sinds 111 maanden geleden) sprake is van een te koude maand!Spitsbergen is een van de snelst opwarmende plekken op aarde. De temperatuur is sinds de jaren '70 met 4° gestegen, terwijl de wereld in die tijd gemiddeld met 0,8° graad is opgewarmd. Spitsbergen warmde in die periode dus 5x meer op dan de rest van de wereld! Met name de winters verlopen een stuk warmer dan ze vroeger deden, maar dit jaar was er eindelijk weer eens sprake van "normaal" weer. De reden hierachter was de sterke straalstroom, die bij ons juist zorgde voor een zachte en wisselvallige winter.
Laagste temperatuur gemeten sinds 2011
Goed, de gemiddelde temperatuur ligt dan nét onder de -16°, maar dat betekent niet dat de temperatuur constant rond die waarde lag. We hebben de afgelopen maand verschillende uitschieters gezien, zowel naar onder als naar boven. De maand ging aanvankelijk door op dezelfde koude voet als februari. Er volgde daarna een wat zachtere periode, totdat rond 10 maart de temperatuur weer kelderde. Er volgde een periode van 10 dagen waarbij de temperatuur (ruim) onder de normaal lag. Op 12 maart werd de laagste temperatuur gemeten. Zo mat het hoofddstation van Spitsbergen, gelegen bij het vliegveld van Longyearbyen dichtbij de kust, een minimum van -29,9 graden. Nét geen 30 graden onder het vriespunt, maar wel een temperatuur die sinds januari 2011 al niet meer voorgekomen is. De laagste daggemiddelde temperatuur werd gemeten op 18 maart en kwam uit op -26,7°.
Nog even spannend of de te koude maand gehaald zou worden...
Waar Longyearbyen halverwege de maand zonder al te veel problemen leek af te stevenen op een te koude maand, werd het tegen het eind toch nog even spannend. Na de zeer koude 18 maart schoot de temperatuur omhoog om op 22 maart zelfs even 2 graden boven het vriespunt uit te komen. De maandgemiddelde temperatuur ging snel mee omhoog en het zou aankomen op de laatste dagen van de maand om het gemiddelde onder de -15,7° te houden. De laatste dagen verliepen weer iets kouder dan de weermodellen aanvankelijk verwachtten en daarmee trekt Spitsbergen vandaag de te koude maand over de streep.
Rondje weerstations - Veel plekken (ruim) onder de -30°
Hoewel de -30° op het hoofdweerstation van Longyearbyen nét niet gehaald werd, lukte dat op veel andere stations wel. Een aantal kilometer buiten Longyearbyen, in de vallei Adventdalen, staat ook een weerstation. Dit weerstation ligt iets verder van het fjord en wordt daar dus ook minder door beïnvloed. Op dit station komt het tot een maandgemiddelde temperatuur van -17,3°, ruim een graad kouder dan op het weerstation van Longyearbyen Airport. Nog opmerkelijker is de minimumtemperatuur die hier gemeten werd: op 12 maart zakte de temperatuur hier naar -34,5°, veruit de laagste temperatuur die dit weerstation in zijn 4 jarig bestaan heeft gemeten.
In Pyramiden, een verlaten Russisch mijnwerkersdorpje nog iets verder landinwaarts langs Isfjorden, komt de maandgemiddelde temperatuur rond de -20° uit. De temperatuur bleef hier de gehele maand onder het vriespunt en de minimumtemperatuur lag op een 'frisse' -34,2°. Dat is ook voor dit weerstation, bestaand sinds 2012, een record. Op 11 en 12 maart lag de daggemiddelde (!) temperatuur in Pyramiden op respectievelijk -30,6° en -30,8° graden.
Op Isfjord Radio, een weerstation langs de mond van Isfjorden, vlakbij de Groenlandzee, lag de maandgemiddelde temperatuur op -13,3° t.o.v. -12° normaal. De nabijheid van de zee heeft een temperende werking op de temperatuur, waardoor het hier niet zo koud wordt als verder landinwaarts. Desondanks kwam het hier tot een minimumtemperatuur van -23,9° op 12 maart. De laagste daggemiddelde temperatuur was -21,4°, één dag eerder.
We sluiten het rondje weerstations af met Ny-Ålesund, een klein onderzoeksdorpje helemaal in het noordwesten van Spitsbergen. Dit station is over het algemeen kouder dan Isfjord Radio door de noordelijkere ligging, maar vaak wat warmer dan bijvoorbeeld Longyearbyen door de directe invloed van zee. In Ny-Ålesund lag de maandgemiddelde temperatuur op -17° t.o.v. -14,2° normaal, ruim 2 graden te koud dus. De laagste daggemiddelde temperatuur lag op -28,4° terwijl de minimumtemperatuur de afgelopen maand net onder de -30° (-30,2°) uitkwam. Overigens verliep februari in Ny-Ålesund ook al kouder dan gemiddeld.
Fjordijs!
De lage temperaturen hebben gezorgd voor een groot ijsoppervlak in de omgeving van Spitsbergen en de Barentszzee. Zelfs de fjorden vroren dicht, iets wat al sinds 2007 niet meer gebeurd was. Tijdens het warme intermezzo brak het fjordijs gedeeltelijk weer open, maar de laatste dagen van deze maand vroren de zijfjorden weer dicht. Ook in het grote Isfjorden en west van Spitsbergen ligt behoorlijk wat driftijs. De foto's eerder in het artikel laten het dichtgevroren fjord zien.
April start ook koud, maar middernachtzon komt eraan!
Nu en de komende dagen is het nog koud op Spitsbergen met temperaturen tussen de -15° en -20°. Daarmee start april aan de koude kant, want normaal voor begin april zijn temperaturen rond of iets onder -14°. Over de gehele maand genomen is voor -12,2° normaal voor april. Of april ook te koud gaat verlopen is ondanks het koude begin nog een groot vraagteken, want de dagen worden enorm snel langer (ter illustratie, de eerste foto is vanochtend 4:15, en toen werd het dus al licht) en halverwege april zal het onder invloed van de middernachtzon snel opwarmen in het poolgebied.
Kou is geen teken van herstel klimaat
Hoewel de lokale bevolking blij is met het "ouderwetse" weer, is het geen teken dat de opwarming op Spitsbergen gestopt is. Het is eerder een uitzondering die de regel bevestigt: de kou die vroeger normaal was, blijkt in het huidige klimaat extreem, aangezien het maar liefst 9,5 jaar lang niet zo koud is geweest. En hoewel de hoeveelheid ijs rondom Spitsbergen bovengemiddeld is, is de hoeveelheid ijs over de gehele noordpoolgebied gezien extreem klein. Het ijs smelt op dit moment zeer snel en de totale hoeveelheid ijs die we nu zien is normaal voor eind april. Spitsbergen is dus slechts een tijdelijk lichtpuntje.
