Toch nog warme zuidenwind in oktober?

Zo’n groot verschil in neerslag tussen het westen en oosten van het land is in oktober heel normaal. Vooral in een periode waarin herfstbuien toeslaan, zoals in de voorbije dagen, doet het warme zeewater van de Noordzee zich duidelijk gelden. De combinatie ervan met de koude bovenlucht maakt dat boven zee gemakkelijk felle buien ontstaan, die hun regenwater vervolgens vooral in de kustgebieden achterlaten. Hoe verder ze daarna het land opkomen, hoe meer de fut eruit gaat en hoe minder regenwater ze achterlaten.

Zaterdag was kil en nat

Uitzonderingen op deze regel zijn de storingen die ook overtrekken. Afgelopen zaterdag was er zo één die in de middag van west naar oost over het land schoof. Toen regende het ook in het binnenland flink. Deelen bij Arnhem was die dag met 18,4 millimeter zelfs het natste KNMI-station. Tijdens de regen daalden de temperaturen op sommige plaatsen midden op de dag tot ongeveer 7 graden en dat liet zien hoe koud de bovenlucht was.

Inmiddels is de ergste buiigheid voorbij en lijkt het weer de komende dagen een nieuwe richting te zoeken. Het is inmiddels herfstvakantie en niet zelden is dat in oktober de tijd waarin de wind de zuidhoek opzoekt. In 2018 beleefden we rond dit moment een bijzonder warme periode. In de Bilt kwam de temperatuur 8 dagen op rij boven 20 graden uit, in het zuiden zelfs 9 dagen op rij. Op 13 oktober steeg de temperatuur kwam het kwik in De Bilt op een zomerse 26,3 graden uit. In Ell werd het die dag zelfs 28,1 graden.

Brenger van het warme weer was toen een hogedrukgebied boven Centraal-Europa. Aan de westflank ervan werd met een zuidelijke wind zeer warme lucht naar ons land geblazen waarin de zon bovendien volop scheen. Ook zo’n fase met zuidelijke winden is heel gewoon in oktober. Boven het warme water van de zeeën ten westen van het continent voelen lagedrukgebieden zich in de herfst namelijk prima thuis. Datzelfde geldt voor hogedrukgebieden boven het afkoelende Europese continent. De combinatie van die twee verzorgt de zuidelijke wind. Meestal is het wachten totdat die een keer komt.

Ook dit jaar een warme zuidenwind?

Dit jaar is de (warme) zuidelijke wind er in oktober tot nu toe nog niet geweest. Maar wat niet is, kan nog komen. En de weerkaarten van dit moment bieden wat dit betreft ook wel enig perspectief. Niet voor deze week, overigens. Want: is het vandaag even wat rustiger met af en toe zon en vanmiddag vooral in het oosten en zuiden nog een lokale bui, morgen schampt een storing het westen van het land en woensdag en donderdag leek er juist één vanuit het oosten over te trekken. Maar de laatste berekeningen hebben die geschrapt. De wind komt daarbij in de oost- tot noordoosthoek terecht en de temperaturen vallen terug naar een niveau van niet meer dan 11 of 12 graden.

Vanaf vrijdag moet het dan een aantal dagen droog blijven. Een hogedrukgebied bij IJsland, dat langzaam naar het westen trekt, heeft het weer bij ons tijdelijk in de greep. Wolken en de zon wisselen elkaar af en het blijft op de meeste plaatsen droog. In de nachten is er tijdens opklaringen kans op vorst aan de grond en overdag wordt het niet veel warmer dan 11 of 12 graden. Begin volgende week lijkt er iets te veranderen. Terwijl het midden van de Oceaan een diepe depressie naar het oosten komt opzetten, stijgen de barometers juist boven het oosten van Europa. Dan wordt wel aan de voorwaarden voor een zuidelijke wind voldaan en die zien we er vanaf maandag dan ook komen. Vanaf dat moment kan warmere lucht vanuit het zuiden zich tot bij ons in de buurt uitbreiden.

Vanaf halverwege volgende week warmer

Vooral halverwege volgende week, zou dat in onze omgeving hogere temperaturen kunnen opleveren, van 15 graden of nog wat meer. De controlerun van het Europese rekenmodel kwam gisteren zelfs meerdere dagen achtereen op temperaturen tussen 15 en 20 graden uit. Tegelijkertijd wordt het door de nabijheid van het lagedrukgebied op de Oceaan ook weer een stuk wisselvalliger. Zonnig weer zit er dan ook niet meteen in. En, de onzekerheid is nog groot; we kijken nu natuurlijk wel heel erg ver vooruit. Toch is het een interessante ontwikkeling die we de komende dagen maar eens goed moeten gaan volgen.