Wanneer is de herfst op z’n mooist?

Veel bomen beginnen al te verkleuren, maar er is ook nog flink wat groen te zien op dit moment. En hoewel de astronomische herfst al een paar weken bezig is, moet de echte piek van de herfstkleuren nog komen.

‘Foliage forecast’

In de Verenigde Staten is het inmiddels geworden tot een groots evenement: ‘peak leaf season’. Vooral de noordoostelijke staten, zoals bijvoorbeeld New Hampshire, Virginia en Connecticut met hun uitgestrekte bossen zijn er beroemd om.  Hele reisgidsen worden  volgeschreven met wanneer je waar moet zijn voor de optimale herfstkleuren-ervaring. Er zijn zelfs allerlei websites met een heuse ‘foliage forecast’. (Foliage = ‘gebladerte’)

Rekensom

Ook in ons kleine Nederland kan de herfst prachtig mooi zijn. Rood, geel, oranje; en als het zonnetje er dan ook nog eens bij schijnt, is het echt smullen in het bos. Maar wanneer de herfstkleuren bij ons exact hun toppunt beleven, is niet in een eenvoudige rekensom te gieten. Er zijn een heleboel factoren die meespelen.

Welke kleur?

Onlangs kon je op deze site al lezen waarom de bladeren verkleuren. De stof chlorofyl, die zorgt voor de groene kleur van bladeren, verdwijnt. Dan krijgen andere pigmenten de kans om zich te laten zien.  Anthocyaan is rood van kleur,  xantofyl is geel en caroteen oranje. Deze verschillende kleurstoffen bepalen samen de kleur van de herfstbladeren.

Natuurlijk heeft elke boomsoort een andere samenstelling, en gedraagt zich weer anders. Bomen van harder hout, zoals de eik, beuk en de iep vertonen vaak meer bladverkleuring dan andere bomen: van bruin tot geel, oranje en rood. Een berk herken je aan de knalgele herfstblaadjes, terwijl een esdoorn juist weer vuurrood kleurt.

Vroeg of laat

Ook verschillen de diverse boomsoorten nogal in timing. Zo verkleuren kastanjes en berken meestal vroeg, beuken en eiken meestal wat later. Zo kan het ene bos al helemaal verkleurd zijn, terwijl het ergens anders nog bijna helemaal groen is. Daarnaast is de plek waar een boom staat ook nog van belang. Staat de boom in het volle licht, of juist niet? Is de ondergrond droog, of juist nat?

Signalen uit september

Dat brengt ons bij het weer; misschien wel de belangrijkste factor. Elke boom reageert uiteindelijk op zijn eigen manier op zijn eigen omgeving. September is nog een flink warme en zonnige maand geweest. Behalve het snel korter worden van de dagen, kregen de bomen kregen nog niet veel signalen dat er een winter aan zat te komen. De afgelopen weken is dat wel anders. Het is (klets)nat geweest, winderig, en aan de koele kant. De eerste nachtvorst was wat laat, maar is al even achter de rug.

Vorst

De eerste nachtvorst zorgt er bijvoorbeeld voor dat het stofje anthocyaan (rood) versterkt wordt aangemaakt. Bovendien treedt bij dit soort lage temperaturen sowieso het beschermingsmechanisme van veel bomen in werking. (Want uiteindelijk is het verkleuren en laten vallen van bladeren een manier om de winter te overleven.) Je ziet dan ook dat het verkleuren nu goed op gang komt.

Paar weken

Kortom: we zijn begonnen, en het hoogtepunt komt er nog aan> Ergens in de komende paar weken. Wanneer precies, is door al deze verschillende factoren lastig te zeggen. Over het algemeen zie je de grootste herfstkleurenpracht rond eind oktober, begin november. Vorst kan het hele proces versnellen. Een stevige wind kan een boom ineens kaal blazen. Het is een precair evenwicht.

Het bos in

Er komen een paar vrij rustige, frisse herfstdagen aan, met af en toe een zonnetje en nauwelijks neerslag. Vorst op grote schaal wordt voorlopig nog niet verwacht. Prima dagen dus om het bos in te gaan. Hoogtepunt of niet, er is gegarandeerd heel veel moois te zien in de natuur op het moment.