Juni 2021 was nat, zonnig en in 132 jaar niet zo warm

Sinds 1901 stond het record op 18,1 graden, gemeten in 2019. Dit kersverse ‘record’ is nu alweer aangescherpt. Toch waren er vóór 1900 dus nog drie jaren met een iets hogere temperatuur. Het zal door de opwarming van het klimaat niet lang duren voordat ook deze jaren uit de boeken gaan.

De maand kende twee gezichten. De eerste helft was extreem warm, zonnig en droog met plaatselijk zware onweersbuien. Daarna volgde een koelere periode met regionaal zware plensbuien. De maand telt maar liefst 8 dagen met zware neerslag, waarbij op ten minste één van de meetpunten 50 millimeter of meer viel. Door de stortbuien is de maand natter dan gemiddeld, maar de regionale verschillen zijn groot. Terwijl in Noord-Holland lokaal circa 200 mm is gevallen (Bergen 220 mm) en in Zeeland ruim 150 mm, was het in een strook van Midden-Brabant via Utrecht en Flevoland naar het grensgebied van Groningen/Friesland juist iets te droog. Regionaal viel daar minder dan 40 mm. In het Groningse Niekerk viel maar 33 mm. Kletsnat was het lokaal ook in de Limburgse heuvels, met ook daar ruim 150 mm.

Veel warme en zomerse dagen

Opvallend was het grote aantal warme dagen met temperaturen boven 20 graden. In De Bilt komt het totaal op 23 uit tegen 16 normaal, goed voor een derde plaats achter de jaren 2003 en 1930, toen juni zelfs een totaal van 27 warme dagen aantekende. Het aantal zomerse dagen in De Bilt komt uit op 12 dagen tegen 5 dagen van 25 graden of meer normaal. Dit is een derde plaats. Op twee staat 2003 met 13 zomerse dagen. Het record blijft staan op 1970 met 14 zomerse dagen.

Tot nu toe brak de temperatuur in juni op 1 dag door de tropische grens van 30 graden heen. Die ene officiële tropische dag is normaal in een junimaand en ligt ver verwijderd van het record uit 1976, toen de junimaand het tot een totaal van 6 tropische dagen bracht. In het zuidoosten kwam het tot 3 tropische dagen tegen 8 in 1976.

Juni startte meteen zomers

De start van de junimaand bracht in De Bilt bij veel zon en wat sluierwolken meteen de eerste officiële zomerse dag van het lopende jaar in de boeken, een dag later werd het met stralend zonnig weer in het zuiden al 29 graden. Op 3 juni brachten zware buien voor het eerst in de maand regionaal erg veel neerslag. In Deelen bij Arnhem viel 68 millimeter, in en om Epe lokaal meer dan 90 millimeter en in delen van Brabant, Drenthe en Groningen plaatselijk tussen 50 en 70 millimeter.

Ook op 4 juni en 5 juni vielen nog buien, met nu de grootste neerslaghoeveelheden (lokaal 40 tot 60 millimeter) in het noorden van het land. De ergste warmte werd er even mee verdrongen.

In de dagen daarna knapte het opnieuw op, brak de zon weer door en begonnen de temperaturen aan een gestage stijging. In de week tot vrijdag 11 juni steeg het kwik overdag vrijwel steeds in delen van het land tot tussen 25 en 27 graden. Aan zee dreef af en toe bewolking van zee binnen die de temperaturen daar lager hield. Sommige nachten verliepen daarbij behoorlijk fris.

Op zaterdag 12 juni trok een koufront van noord naar zuid over het land met wolkenvelden, een paar spatten regen en temperaturen die weer even naar een niveau van tussen 17 en 23 graden terugvielen. Lang duurde deze koudere episode echter niet. Na een nacht met vorst aan de grond op de vliegbasis Twenthe bij Enschede (het kwik op 10 centimeter hoogte daalde er in de vroege ochtend van zondag 13 juni tot -1,3 graden, op normale waarneemhoogte was het 4,8 graden) werd het overdag onder een volop schijnende zon al tussen 19 en 24 graden. Een dag later tikte Arcen met 29,7 graden al bijna de tropische grens aan.

Tropische hitte gevolgd door onweer

Dinsdag 15 juni maakt de warmte met temperaturen tussen 18 en 26 graden nog even een pas op de plaats, maar de woensdag daarna kwam het kwik al tussen 24 en in Arcen afgerond 32 graden uit. Donderdag 17 juni was de tot nu toe warmste dag van de zomer met in De Bilt 30,8 graden (de eerste officiële tropische dag) en in Hupsel zelfs 34,0 graden.

Vanaf vrijdag 18 juni was het opnieuw de beurt aan onweersbuien. In de vroege ochtend trok die dag een gebied met onweer over het westen naar het noorden. Actievere buien aan de oostflank van dit complex brachten in de omgeving van Eindhoven en Oirschot al felle windstoten teweeg die daar meerdere bomen ontwortelden. Het echt zware werk kwam in de middag en avond daarna. Nadat de temperaturen in de vochtige en benauwde lucht op veel plaatsen tot tussen 28 en 33 graden waren opgelopen, was de eerste regionale hittegolf van 2021 een feit in delen van Limburg en Brabant. De hitte werd aan het eind van de middag en in de avond afgestraft door lokaal forse onweersbuien met hagel en zware windstoten.

Verwoestende valwind in Leersum

In het westen van het land was het vooral de regen die opviel. In Noord-Holland kwam op enkele plaatsen in maar een paar uur tijd meer dan 100 millimeter regenwater omlaag (Bergen 116 mm, op 4 na grootste neerslagsom ooit in juni). Op diverse plaatsen kwam het tot wateroverlast en moesten pompen worden bijgeplaatst om het overtollige regenwater te kunnen afvoeren. Een supercel (zeer zware roterende onweersbui), die van Tiel via Maurik naar Leersum trok, bracht een zware valwind teweeg die in alle drie de plaatsen, maar met name in Leersum in minder dan een minuut tijd enorme schade veroorzaakte en totale chaos aanrichtte.

De regionale hittegolf hield uiteindelijk 7 dagen aan tot en met 20 juni. Ook in Twente en de Achterhoek kwam het uiteindelijk tot een regionale hittegolf. De warmte werd verdreven door nieuwe zware buien. Op 20 juni werd in het westen veel neerslag afgetapt, lokaal 50 mm. Een dag later viel juist in de Achterhoek en Twente veel neerslag, in Ruurlosebroek viel 55 mm.

Slot opnieuw warm en plaatselijk forse buien

Na een wisselvallige en relatief koele laatste week van juni, verloopt het slot van de maand toch weer zomers. Zo was het 27 en 28 juni op grote schaal 25 tot 29 graden. Ook ontstonden weer zware plensbuien. Op 26 juni viel in het Groningse Marum 66 mm in korte tijd. Op de 27e viel in Kapellebrug 56 mm en in Haarlem 60 mm. Op grote schaal kwam het tot fiks onweer, ook werd hagel gemeld en kwam het tot zware windstoten. Op de 28e kwam het in de Achterhoek tot zwaar onweer. In Meddo en Woold viel ruim 50 en lokaal 60 mm. De maand sloot af in stijl, want wederom kwam het op de 29e en 30e tot forse wateroverlast in delen van de Kop van Noord-Holland en in Zuid-Limburg. In het heuvelland kwam het water als rivieren door de straten, nadat in een paar uur ruim 70 mm viel. Weerstation Maastricht airport noteerde zelfs een nieuw plaatselijk all-time regenrecord met 87 mm in één etmaal!