Russische beer ligt eerder klaar dan vorige winter
Het is misschien wel een van de favoriete termen van de winterliefhebbers: de Russische beer. Een kou-inval vanuit het noordoosten, ijskoude lucht die diep vanuit Rusland onze kant op komt. Vorig jaar kregen we in februari eindelijk met zo'n koude-inval te maken. We moesten er toen lang op wachten. Eerder in die winter, zeker tot en met december, deden er zich ook niet echt mogelijkheden voor, simpelweg omdat de kou veel te ver weg lag. Nu is dat anders. Ten noordoosten van onze omgeving is het momenteel stukken kouder dan vorig jaar. Dat hoeft niet te betekenen dat we met winterweer te maken krijgen, maar het biedt wel perspectief. In deze blog gaan we daar wat dieper op in.Vorig jaar in de maanden november en december kon er zich in onze omgeving en ver daarbuiten - mede dankzij een zeer vaak opstekende westelijke tot zuidwestelijke stroming - geen winterkou opbouwen. Als er al een keer een koudere luchtmassa onze kant op kwam, dan kwam deze vaak via het noorden, waardoor de lucht lang over de zee trok en alle tijd had om (zeker in de onderste laag van de atmosfeer) flink op te warmen. Ten noordoosten van ons was al helemaal weinig kou beschikbaar en zelfs in grote delen van Scandinavië liet de winter tot eind december/begin januari op zich wachten. Met andere woorden, al draaide de wind naar het (noord)oosten, kou was er simpelweg niet, zelfs niet in onze 'brongebieden'.
Hoe anders is het dit jaar
Dit jaar verliep de afkoeling van het noordelijk halfrond tot nu toe een heel stuk anders. Vooral in het noorden van Rusland was het de afgelopen periode een stuk kouder dan bijvoorbeeld vorig jaar en de zee ten noorden van het land vroor afgelopen maand al dicht. Terwijl een open zee juist een temperende werking heeft op de temperatuur, daar kan zich boven zeeijs wel een koude luchtmassa opbouwen. Tuurlijk: de zee vroor dicht doordat het koud was, maar doordat de zee dicht ligt, kan zich weer meer kou opbouwen noord van Rusland. Terwijl het in die regio duidelijk kouder was dan vorig jaar, daar verliep oktober weer vrij zacht in de normaal gesproken koudste plek van Siberië.
Op die normaal gesproken koudste plek van Siberië, onder andere Oymyakon, begon november juist wel koud, met temperaturen van bijna 40 graden onder nul. In andere regio's van Rusland werden zelfs lokale kouderecords voor begin november verbroken.
Ook ten noorden van ons meer kou
En niet alleen ten oosten van ons is meer kou voorradig, ook ten noorden van ons is het kouder. Op Spitsbergen verliep de oktobermaand bijna 2 graden kouder dan vorig jaar en lag de gemiddelde temperatuur zelfs iets onder de klimatologische norm. Ook in deze regio ligt meer ijs dan vorig jaar: ten oosten van Spitsbergen begint de zee namelijk dicht te vriezen.
Het zeeijsoppervlak beslaat sowieso een wat groter gebied dan voorgaande jaren in deze periode. Maar nog altijd ligt het totale ijsoppervlak ver onder het langjarig gemiddelde. Daarbij ligt niet op overal meer ijs: in de gebieden noord van Canada zien we bijvoorbeeld wat minder zeeijs en een stuk hogere temperaturen dan vorig jaar, maar dit gebied is niet typisch een brongebied voor ons weer.
Sneeuwdek
Ook ligt het sneeuwdek er dit jaar anders bij. Het sneeuwdek in Eurazië ligt dit jaar, ten opzichte van vorig jaar, een stukje verder naar het zuidwesten. Ook ligt in het noorden van Scandinavië nu veel meer sneeuw. Dat in delen van Scandinavië sneeuw ligt is overigens helemaal niet uitzonderlijk. Klimatologisch gezien is het namelijk heel normaal dat zich in het noorden van Scandinavië een sneeuwdek vormt eind oktober en begin november. Maar het geeft het contrast met vorig jaar wel duidelijk weer. Zie hieronder de kaarten met betrekking tot de sneeuw- en ijsbedekking voor volgend jaar.
Momenteel maakt de kou ook in het noordoosten weer plaats voor zachtere lucht, doordat er in Noordoost-Europa momenteel een zuidelijke stroming heerst, maar begin volgende week gaat een groter deel van Scandinavië de winter in en breidt het sneeuwdek zich dus weer verder uit. Daarna is het van belang dat er geen diepe zuidwestelijke stroming tot stand komt om dat weer teniet te doen.
Dus, grotere kans op winterweer?
Dit verklapten we al een beetje door een nuance in de inleiding. Nee, meer kou in de brongebieden betekent niet direct dat het bij ons tot (vroeg) winterweer komt. Als er in de laatste 3 weken van november een diepe zuidwestelijke stroming tot stand komt, is winterweer bij ons gewoon weer ver weg. Maar feit is dat er momenteel een stuk meer kou voorradig is in de gebieden noord en oost van ons die voor ons van belang zijn voor winterweer. En zonder kou in die gebieden komt het bij ons überhaupt niet snel tot winterweer.
Voor de winterliefhebbers is het vooral te hopen dat het gebied met vrieskou en een sneeuwdek zich verder uitbreidt naar Scandinavië en Oost-Europa. Als de wind dan een keer naar noord of oost draait, dan komen we in dat geval ook snel in de winter terecht en kan de Russische beer ons land wellicht eens een keer vroeg in de winter aandoen. Dat was de vorige winters, zelfs als de wind wél een keer naar (noord)oost draaide, wel eens anders.
