Voortekenen voor kouder weer rond winterstart weer wat sterker
Met het warme en zonnige weer in de tweede helft van deze week op komst, zou je het niet zeggen. Maar de voortekenen in de modelberekeningen voor de langere termijn, voor een ombouw van de atmosfeer die later in november en begin december tot een omslag naar duidelijk kouder weer leidt, zijn in de nieuwste runs toch weer een beetje sterker geworden.Deze week is van kouder weer bij ons echter zeker nog geen sprake. Met lagedrukgebieden op de oceaan en hogedrukgebieden op het Europese continent, waait de wind in Nederland voorlopig uit zuid tot zuidwest en wordt alleen maar warmere lucht aangevoerd. Donderdag en vrijdag kan het 17 of 18 graden worden, schijnt de zon volop en is het prachtig herfstweer.
Volgende week al kouder
In het weekend komt vanuit het westen een lagedrukgebied dichterbij dat het land zondag en maandag passeert en op de oceaan door drukstijgingen wordt gevolgd. Koudere lucht, afkomstig van de noordelijke delen van de oceaan en de regio Groenland kan onze omgeving dan bereiken. Vooral de bovenlucht koelt af. Is het op een hoogte van 1500 meter donderdag en vrijdag nog een tijdje ongeveer 10 graden, vanaf maandag vriest het er 1 of 2 graden. Ook op grondniveau zien we het kouder worden. In het weekend is het nog 14 tot 16 graden, volgende week daalt het kwik tot 10 of 11 graden, later in de week. Er waait dan een westen- tot noordwestenwind.
Als we hierna het spoor van de nieuwste verwachting voor de ultralange termijn (EC46) van het ECMWF volgen, dan zien we dat de hogedruk op de oceaan in week 3 vanaf nu (8 t/m 15 november) behouden blijft en dat ook boven Scandinavië drukstijgingen plaatsvinden. Lagedrukgebieden worden boven Centraal-Europa ingetekend. Een week later wordt de kern van het hogedrukgebied op de oceaan ten zuiden van Groenland berekend, met een uitloper over Scandinavië. Nog een week later (de laatste van november) komt het hogedrukgebied in het zeegebied tussen IJsland en Schotland terecht, en ook dan is er een uitbouw over Scandinavië richting Rusland. De eerste week van december lijkt het hogedrukgebied zich van IJsland naar Scandinavië uit te strekken.
Begin december al licht winters?
In aanloop naar de winterstart zijn dit berekeningen die het hart van winterliefhebbers sneller laten kloppen. Het is niet meteen gezegd dat de winter door deze ontwikkelingen, mochten die de komende weken ook echt doorzetten, meteen doorbreekt, maar de kans op een periode duidelijk lagere dan normale temperaturen is hierdoor wel meteen een stuk groter. Zeker in de eerste week van december kan het met een gemiddelde temperatuur van 1 of 2 graden beneden normaal, onder de juiste omstandigheden zeker al licht winters aandoen.
De aanloop naar december, zoals die nu door het Europese model wordt ingetekend, past in de eerste contouren van de winterverwachting voor de vroege winter, zoals we die vorige week op Weer.nl gepubliceerd hebben. Belangrijkste krachten die het weer van de komende tijd lijken vorm te geven zijn de La Niña op de Grote Oceaan tussen Zuid-Amerika en Indonesië en langs de evenaar die opnieuw begonnen is, het ongebruikelijk warme water op de Grote Oceaan ten westen van de VS, de warme Atlantische Oceaan en de negatieve fase van de QBO, de straalstroom hoog in de stratosfeer boven de evenaar die de komende maanden in zijn oostelijke fase zit.
Ontwikkelingen poolwervel spannend
Samen moeten al deze factoren ervoor kunnen zorgen dat de poolwervel, de straalstroom in de stratosfeer boven en rondom het noordpoolgebied, dit jaar net als vorig jaar regelmatig verzwakt is. Dat is nu, en dus bijzonder vroeg in het seizoen, al het geval. Na een korte opleving de komende weken lijkt een volgende verzwakte fase al vanaf begin december aan te breken (vroeger dan vorig jaar). De onzekerheid is dan bovendien groot. Er zijn berekeningen die de poolwervel zelfs vrijwel stil later vallen, maar er zijn er ook die hem juist heel sterk laten worden. Het gemiddelde van de berekeningen komt echter duidelijk beneden normaal uit en dit is spannend om te volgen.
Hoe zwakker de poolwervel de komende tijd is en hoe langer die fases van verzwakking duren, des te groter is de kans dat ook de gewone straalstroom, die Noordwest-Europa de voor het weer hier verantwoordelijke hoge- en lagedrukgebieden brengt, zwakker is dan normaal en meer kronkelt. Hogedrukgebieden in het noorden, zoals die door het ECMWF voor later in de maand november en in de eerste week van december worden berekend, kunnen dan langer blijven liggen. Mocht het op dat moment bij ons tot een koude (noord)oostelijke stroming komen, dan kan die langer aanhouden. En daarmee groeit de kans op een langdurigere periode met winterweer.
Meerdere scenario’s
Zoals we in onze verwachting voor de vroege winter al aangaven, zijn er twee scenario’s. Of de winter beperkt zich tot de maand december, waarna in januari en februari de zachte en wisselvallige zuidwestenwinden weer terugkeren, zoals in de winter van 2010/2011 gebeurde, of de winter houdt ook in de maanden januari en februari (met tussenpozen wellicht) in grote lijnen aan. Daar is de winter van 1962/1963 een voorbeeld en meteen ook een heel extreem voorbeeld van.
Eigenlijk is er natuurlijk ook een derde scenario; namelijk dat van de afgelopen winter. Waarin er eerst heel lang niks gebeurde, maar waarin we in februari toch nog een mooie winterweek kregen, als reactie op het verstoord raken van de poolwervel een hele tijd daarvoor in januari. Vooralsnog zijn de voortekenen dit jaar anders en lijkt een herhaling van 2020 niet meteen voor de hand te liggen.
