30-Daagse: na een winterse week zachter, maar voor hoe lang?

Voor wintervolgers is de drukverdeling op de weerkaarten op dit moment bijzonder. Zonder enige hulp vanuit de stratosfeer, waar de poolwervel net als vorig jaar behoorlijk sterk – zij het wel iets meer verstoord dan toen – is, is er op de weerkaarten een setting ontstaan die in Europa (zeker de noordelijke helft) toch op uitgebreide schaal winterweer brengt. Het is een drukverdeling die wel erg aan die van na een SSW doet denken, een plotselinge opwarming van de stratosfeer boven het Poolgebied. Maar we moeten er dit keer bij bedenken dat die er niet is geweest. Waar komt die winterse setting dan toch vandaan?

In onze vroege winterverwachting in september wezen we er al op dat vroeg winterweer in de winter dit jaar een mogelijkheid was, samenhangend met de La Niña die zijn derde jaar is ingegaan. Kwam dat vorig jaar, toen de omstandigheden in grote lijnen vergelijkbaar waren, allemaal niet uit de verf, dit jaar lijkt het allemaal wel op zijn plaats te vallen. Winterse vooruitzichten dus en dat nog wel voor wat langere tijd. De grote vraag is nu of de sterke poolwervel van nu, die we ook vorig jaar hadden, dit jaar later in december en in de rest van de winter opnieuw korte metten met het winterweer gaat maken? We zullen in deze editie van de 30-daagse op die vraag een antwoord proberen te geven.

Week 1: van maandag 12 tot en met zondag 18 december

• Koud winterweer
• In nachten lichte tot matige vorst, overdag rond nul
• Meest droog, af en toe zon en soms een winterse bui

We zien steeds een hogedrukgebied in de buurt van Groenland, een lagedrukgebied ligt boven Scandinavië. Daar tussendoor wordt koude lucht, vooral in de hogere delen van de atmosfeer, naar het zuiden geblazen. Op de Noordzee vormt zich in die koude lucht een lagedrukgebied dat op zee voor onze westkust ligt.

Bij ons is de wind in eerste instantie zuidelijk tot zuidwestelijk. Het is droog met nu en dan zon, maar ook laaghangende bewolking en mist. In de kustgebieden kan wel af en toe een winterse bui overdrijven. Verder gebeurt maar weinig.

Een lagedrukgebied boven Spanje trekt naar het oostnoordoosten en komt later in de periode boven het centrale deel van de Middellandse Zee aan. Aan zijn noordflank kan de wind bij ons in de tweede helft van de week een tijdje noordoostelijk worden. Verder komen rond het weekend een paar storingen in de buurt. Ze kunnen in (een deel van) het land sneeuw brengen. Maar dat is nog niet helemaal zeker.

Het blijft de hele week koud. In de nachten vriest het licht en soms matig en overdag lopen de temperaturen tot rond het vriespunt of iets daaronder op. Het hangt van de windrichting af. De wind kan ook wel eens een tijdje van zee waaien. Dan is het zachter.

Week 2: van maandag 18 tot en zondag 25 december

• Toenemend wisselvallig
• Naar zuid tot zuidwest draaiende wind
• Een kans van 65 procent op stijgende temperaturen

Het hogedrukgebied bij Groenland en IJsland wordt wat minder sterk, lagedrukgebieden op de Oceaan winnen aan kracht. Door de aanvoer van warmere lucht in de hogere delen van de atmosfeer boven Centraal-Europa, ontstaat boven het continent een hogedrukgebied. Nederland komt aan de westflank hiervan te liggen.

Omdat in Europa op veel plaatsen sneeuw ligt, blijft het onder de vleugels van het hogedrukgebied koud voor de tijd van het jaar, ook al warmen de bovenluchten flink op. Veel zal in Nederland afhangen van de hoeveelheid bewolking en de exacte windrichting. De wind lijkt een voorkeur voor richtingen tussen zuid en zuidwest te krijgen. En ook de neerslagkansen nemen toe. Toch gaat ongeveer 35 procent van de berekeningen voor een aanhoudend vrij koud weerbeeld met licht winterse temperaturen. De overige 65 procent komt met zachter weer op de proppen. Wel zien we de bovenlucht, na een duidelijke piek in de temperatuur aan het begin van de week, weer langzaam kouder worden.

Week 3: van 26 december tot en met zondag 1 januari

• Licht wisselvallig met soms wat regen, maar ook zon
• In de nachten tijdens opklaringen nog steeds lichte vorst
• Overdag rond 5 graden, maar een veel grotere spreiding

In deze week is het signaal wat minder sterk. We zien dat de hogedruk zich bij Groenland en IJsland handhaaft, maar ook dat storingen van de Oceaan ons vrij gemakkelijk kunnen bereiken. Er zit een grote spreiding in de berekeningen, waarbij de uitslagen naar onderen groter zijn dan die naar boven. Alleen zijn de warme berekeningen in de meerderheid.

Gemiddeld komen we op een ongeveer normale temperatuur voor de tijd van het jaar uit, maar dat vertelt niet het hele verhaal. Op het moment dat eens een storing passeert, is het bewolkt en valt wat regen, maar onder invloed van (tijdelijke) hogedruk boven het continent kan het ook voor wat langere tijd droog zijn. Klaart het in de nachten eens goed op, dan kan het nog steeds licht vriezen. Overdag wordt het gemiddeld een graad of 5, maar zoals gezegd is de spreiding rondom die waarde wel stukken groter.

Week 4: van maandag 2 tot en met zondag 8 januari

• Licht wisselvallig met soms wat regen, maar ook zon
• In de nachten tijdens opklaringen nog steeds lokaal lichte vorst
• Overdag rond 6 of 7 graden, maar een veel grotere spreiding

Er verandert niet veel in de drukverdeling. De hogedruk in het noorden is er nog steeds, maar is niet sterk genoeg om de invloed van storingen bij ons in de buurt tegen te houden. Het weerbeeld deze week ziet er dan ook redelijk wisselvallig uit.

De spreiding in de temperatuurberekeningen valt duidelijk in het voordeel van de zachte opties uit, ook in de nachten lijkt het kwik nu meestentijds boven nul te blijven.

Hierbij hoort een vaak zuidwestelijke wind en als storingen in de buurt komen, kan die zuidwestelijke wind ook weleens aantrekken.

Het zou veel van een westcirculatie weg moeten hebben, en toch is die kans maar 20 procent. Het geeft maar aan hoe complex het signaal op de lange termijn deze keer is. De kans op de combinatie van een negatieve NAO-index met boven Europa een blokkerend hogedrukgebied is met 60 procent nog steeds het grootst. En groter dan in de week ervoor. De wisselvallige en zachte uitkomst is daarom op zijn minst opvallend.

En daarna: de periode tot en met zondag 15 januari

• Opnieuw toenemende hogedrukinvloed
• Minder wisselvallig
• Lagere temperaturen, mogelijk opnieuw winterweer

In deze twee weken zie je de kans op een westcirculatie verder dalen, naar slechts 10 tot 20 procent. De hogedruk in het noorden wordt sterker en krijgt het weer bij ons opnieuw in de greep. Dit leidt tot kouder weer, dalende temperaturen en het wellicht opnieuw inzetten van de winter, als die in de tussenliggende twee weken al is verdwenen.

Door de toenemende hogedrukinvloed in het noorden lijken lagedrukgebieden ook weer tot een zuidelijkere koers te worden gedwongen. Bij ons nemen de neerslagkansen daardoor af. En als er nog eens wat valt, kan dat ook weer heel goed sneeuw zijn.

Samenvattend:

Op basis van de kaarten van nu lijkt het erop dat het koude winterweer van nu de hele volgende week overleeft. Daarna komen we in het overgangsgebied tussen storingen op de Oceaan en een hogedrukgebied boven het Europese continent te liggen. Is het hogedrukgebied de dominante factor, dan kan het winterweer nog langer aanhouden. Pakken de depressies de macht, dan wordt het wisselvallier en zachter. Precies op tijd om er een gewone, groene, zachte en wisselvallige Kerst van te maken.

Dat wisselvallige en zachtere weer kan vervolgens tot in het nieuwe jaar aanhouden, maar na de jaarwisseling zien we toch bewegingen in de richting van een hernieuwde start van het winterweer, als de hogedruk in het noorden zich mogelijk herstelt. Het zou een atypische ontwikkeling zijn, gezien het feit dat de poolwervel op die termijn erg sterk blijft. We zullen zien wat ervan uitkomt. Vorig jaar was het na de jaarwisseling met de winter gedaan.