Groeiseizoen op 5 na droogste sinds begin metingen

Door klimaatverandering valt in de zomer niet per se minder neerslag, maar wel in kortere hevigere buien. Wél schijnt de zon meer en ligt de temperatuur hoger, waardoor de verdamping een stuk hoger is dan vroeger. Dat zien we nu al goed in de statistieken terug. Vanaf de start van het groeiseizoen – 1 april – tot vandaag, is het neerslagtekort gemiddeld over het land al opgelopen tot 205 mm tegen 110 mm normaal. In de top-10 jaren met het op dit moment grootste neerslagtekort vanaf 1901, is de helft van de jaren afkomstig uit deze eeuw! Op nummer 9 staat 2015, op nummer 8 staat 2010, op nummer 7 staat 2020 en op nummer 6 vinden we dit jaar.

De top-5 naderen we snel, want voorlopig wordt niet veel neerslag verwacht. Hooguit een lokale (onweers)bui, zoals vandaag. Daar heeft de natuur weinig aan. De top-5 begint met 1941, toen was het neerslagtekort met 215 mm iets groter dan dit jaar. Daarna komt 1921 met 243 mm, gevolgd door 1959 met 257 mm. Op een tweede plek komt 2018 met 262 mm tekort en 1976 was recorddroog met nu al een neerslagtekort van 272 mm.

Achterhoek, Zeeland en Limburg het droogst

Na de droogste en zonnigste maart ooit in ons land, viel er in april gelukkig weer regen, vooral op de Veluwe. In mei viel te weinig neerslag, opnieuw het meeste in het midden van het land. Juni was vrij nat, maar bracht opnieuw veel regen in de gebieden waar al genoeg regen was gevallen. Zeeland en het oosten van het land bleven buiten schot. Juli is tot nu toe overal erg droog, al valt het in het noordoosten enigszins mee.

Omdat alle maanden de zon meer dan gemiddeld heeft geschenen, is er veel vocht verdampt. Zelfs in gebieden waar ‘genoeg’ neerslag is gevallen, is een neerslagtekort. Dit is een strook die van de Betuwe over de Utrechtse Heuvelrug via Flevoland naar Friesland en Groningen loopt. Daar is zo’n 100 millimeter aan vocht meer verdampt dan uit de lucht gevallen.

Veel erger is de situatie in de Achterhoek en de Liemers, met een neerslagtekort van 200 mm. Net als in 2018, 2019 en 2020 vallen daar nu alweer bladeren van bomen en lijkt het wel herfst in de bossen. Ook staan grotere sloten en beken op deze relatief hoge zandgronden weer helemaal droog, net als afgelopen jaren. Iets wat vóór 2018 vrijwel nooit voorkwam, komt nu al bijna jaarlijks voor.

Ook in Midden-Limburg is de situatie niet best met een neerslagtekort van 240 millimeter. Dit geldt ook voor vrijwel de hele provincie Zeeland en het zuidwesten van Zuid-Holland, net als het uiterste oosten en westen van de provincie Brabant. Langs de westkust van Zeeland is de situatie schrijnend, zo gaan plekken als Westkapelle en Vrouwenpolder richting 300 mm neerslagtekort! Hierdoor is een onttrekkingsverbod van kracht en mogen Zeeuwse boeren geen oppervlaktewater meer gebruiken op hun akkers. Na 2010 is zo’n verbod nooit meer ingesteld. Vanwege de aanhoudende droogte hebben ook waterschappen in het oosten en zuiden (op de zandgronden) verboden en beperkingen ingesteld op het gebruik van grond- en oppervlaktewater. De afbeelding hieronder laat de regionale verschillen goed zien.

2018 was nog veel erger

Regionaal is de huidige droogte goed te vergelijken met de jaren 2019 en 2020, toen regionaal ook sprake was van een neerslagtekort van bijna 300 mm in deze tijd van het jaar. In 2018 was de situatie nog veel erger. In o.a. Twente, de Achterhoek, de Liemers en delen van Limburg was eind juli al meer dan 300 millimeter neerslagtekort.

Later in de zomer liep dit regionaal op tot meer dan 400 mm en daarmee kwamen we in de top-3 grootste neerslagtekorten ooit in ons land. Of het dit jaar ook die kant op gaat, beslist augustus. In onze zomerverwachting blikken we daar vast op vooruit.