Foto gemaakt door Jannes Wiersema - In heel ons land schommelde de luchtdruk even flink door een schokgolf, begonnen aan de andere kant van de wereld.
Foto gemaakt door Jannes WiersemaIn heel ons land schommelde de luchtdruk even flink door een schokgolf, begonnen aan de andere kant van de wereld.
Nu

Schokgolf vanuit Stille Oceaan bereikt ons land

Vanavond deed een heel bijzonder verschijnsel zich voor. Net voor 20.00 uur 's avonds bereikte een schokgolf van de vulkanische explosie in de Stille Oceaan ons land. De luchtdruk schoot in heel het land plotseling omhoog, om vervolgens een snelle duik naar beneden te nemen. De eerste schokgolf deed er vanaf Tonga, zo'n 16.000 kilometer van ons land vandaan, ruim 13 uur over.

De schokgolf is een effect van de enorme vulkanische uitbarsting nabij Tonga in de Stille Oceaan. Door krachtige uitbarsting werd een enorme hoeveelheid lucht in één keer verplaatst. Bij zo'n schokgolf komt het plotseling tot grote schommelingen in de luchtdruk. Mensen voelen er niets van, maar de barometers over heel de wereld vertoonden vandaag flinke schommelingen.

Omhoog, omlaag en weer terug naar normaal

De eerste schokgolf kwam vanaf Tonga via Noord-Amerika en de Noordpool als eerste op de Waddeneilanden aan. Om 19.50 uur lag de luchtdruk op Terschelling nog op 1023,8 hPa. In de twintig minuten daarna steeg de luchtdruk met 0,9 hPa. Wat daarna gebeurde was nog opmerkelijker. Direct na de stijging volgde een snelle daling van bijna 2 hPa in twintig minuten. Ongeveer 45 minuten na de aankomst van de schokgolf lag de luchtdruk weer in lijn met de waarden die eerder op de dag werden gemeten.

Foto gemaakt door KNMI - Rond 20.00 uur was een duidelijke schommeling in de luchtdruk zichtbaar in De Bilt, een gevolg van de (eerste) schokgolf.
Foto gemaakt door KNMIRond 20.00 uur was een duidelijke schommeling in de luchtdruk zichtbaar in De Bilt, een gevolg van de (eerste) schokgolf.

De schokgolf trok verder met een snelheid van ruim 1.000 km/h en bereikte ongeveer 20 minuten na Terschelling ook Zuid-Limburg. Op sommige plekken was de plotselinge schommeling van de luchtdruk nog wat groter dan in Terschelling. Zo steeg de luchtdruk in De Bilt eerst met 1,1 hPa om vervolgens een daling van 2,4 hPa te maken.

Uitzonderlijke situatie, meerdere schokgolven

Een schommeling in de luchtdruk is niet uitzonderlijk. Een snelle stijging of daling van de luchtdruk komt namelijk ook voor bij de passage van bijvoorbeeld een scherp koufront of een zware onweersbui. Wat dit echter uitzonderlijk maakt is dat het een effect is van een uitbarsting ruim 16.000 km verderop, vrijwel letterlijk aan de andere kant van de wereld, in plaats van een lokale onweersbui iets verderop.

Het blijft mogelijk niet bij één schokgolf. De eerste schokgolf trok via Noord-Amerika en de Noordpool richting Europa. De tweede schokgolf - via Azië - kan ook nog bij ons aankomen. Het is zelfs mogelijk dat de schokgolven nog één of twee keer de wereld rond gaan. Daarna zijn ze niet meer krachtig genoeg om ze waar te kunnen nemen. Zoiets gebeurde in het verleden ook al bij andere grote uitbarstingen van vulkanen. Een voorbeeld is de uitbarsting van Krakatoa (nabij Indonesië) in 1883.

Update: tweede schokgolf trok vannacht over het land

Iets voor 3 uur vannacht trok de tweede schokgolf over het land. Deze schokgolf kwam via de andere kant van de wereld, uit de richting van Azië. De schokgolf was wat minder sterk dan de eerste schokgolf; door de lange weg die de golf aflegt is de 'amplitude' wat minder. Met andere woorden: het luchtdrukverschil was kleiner dan bij de eerste golf.

Jelmer van der GraaffMeteoroloog