Van herfst naar lente en weer terug naar herfst
Na de korte winterse episode rond kerst, ging de temperatuur ineens hard omhoog. Deze opmars van de temperatuur ging gepaard met een redelijk onstuimig weerbeeld met vaak aardig wat wind en regen. Gisteren was het ook extreem zacht, maar leek het weerbeeld met aardig wat zon juist lenteachtig. Vandaag zitten we weer volop in de 'herfst' en is het weerbeeld nog een stuk onstuimiger. Dit onstuimige weerbeeld houdt de komende week aan, maar wellicht komt er in de loop van de week ook een winters tintje bij.In dit artikel gaan we wat dieper in op dit wisselvallige weertype. Waar kwam die enorm zachte lucht vandaan? En hoe komt dat onstuimige weerbeeld vandaag en de komende dagen tot stand? En hoe staat het de komende week met de winterkansen? De straalstroom speelt een belangrijke rol in dit alles.
Recordzacht
Laten we beginnen met het weerbeeld de afgelopen dagen. Na een koude kerst ging de temperatuur de afgelopen dagen in de lift. Zoals je wellicht hebt gelezen werden zowel eind december als het begin van dit jaar een hoop temperatuurrecords verbroken. Het zachte weer eind december werd veroorzaakt door een diepe zuidwestelijke stroming die lucht aanvoerde helemaal vanuit het noorden van Afrika.
Bij die zachte lucht bevonden we ons dicht bij een hogedrukgebied ten zuiden van ons, maar ook lagedrukgebieden lagen niet ver bij ons vandaan, boven de Atlantische Oceaan en Scandinavië. Hierdoor was het luchtdrukverschil en dus de windsnelheid hoog.
Straalstroom
Niet alleen de weerssituatie aan de grond is echter van belang. De grens tussen de warme en koude lucht was toen en is de komende dagen ook mooi te zien aan de straalstroom. De luchtdruk aan de grond bepaalt dan misschien wel hoe de wind precies staat, maar de ligging van luchtmassa's en drukgebieden hangt in grote lijnen weer af van de straalstroom.
De straalstroom is een soort rivier van grote windsnelheden bovenin onze troposfeer, op zo'n 10 km hoogte. Deze 'rivier', die in een soort (kronkelige) cirkel van west naar oost over het noordelijk halfrond stroomt, ontstaat door het temperatuurverschil van warme luchtmassa's in het zuiden en koude luchtmassa's in het poolgebied. De straalstroom kan behoorlijk kronkelen en de precieze ligging ervan wordt deels beïnvloed door de drukgebieden aan de grond, maar de ligging van deze drukgebieden wordt vooral ook weer beïnvloed door de straalstroom. De straalstroom brengt ook lagedrukgebieden met zich mee.
'Diepe' golven
De ene keer golft die straalstroom wat meer dan de andere keer. Na kerst kwam er een grote golf over Europa te liggen, eerst over ons heen, daarna nét ten noordwesten van ons. De straalstroom lag dus ten noordwesten van ons, en daarmee zaten wij aan de warme kant van de straalstroom. Dit hebben we gemerkt aan de zeer warme periode die we achter de rug hebben.
De eerste dagen dat het zacht was, lagen we precies op de grens van die drukgebieden, met de straalstroom vlakbij. Daardoor was het wat wisselvalliger met veel wind en af en toe regen, ietwat herfstachtig dus. Tijdens oud en nieuw lag die golf nog wat verder naar het noorden, waardoor de straalstroom verder bij ons vandaan lag en wij in nog wat zachtere lucht terecht kwamen. Onder een rug van hoge druk was het weerbeeld toen ook nog eens beter: de lagedrukgebieden werden verder weggeduwd en het was zo goed als droog, op nieuwjaarsdag kwam de zon er zelfs nog regelmatig bij. In de zachte lucht voelde het ineens aan als lente.
Komende week soms aan de koude kant
Die hardnekkige bult in de straalstroom, die de opstoot van warme lucht veroorzaakte over een groot deel van Europa, breekt momenteel geleidelijk af en beweegt daarbij naar het oosten. In plaats daarvan komt er een wat meer west-oost georiënteerd deel van de straalstroom over het zuidelijke deel van de Benelux te liggen. Niet geheel toevallig wordt het weerbeeld gelijk een stuk wisselvalliger. Er komen buien voor en de wind trekt flink aan.
We hebben deze dagen en de komende week dan ook te maken met een typische westcirculatie. De straalstroom meandert boven onze hoofden, de ene na de andere depressie wordt aangevoerd en een enkele keer komen we weer even aan de koude kant van de straalstroom terecht. Een voorbeeld hiervan is de woensdag. De stroming bij ons wordt noordelijk, de temperatuur op zo'n 1500 meter duikt naar -5 tot -8 en de nulgradengrens komt tussen de 300 en 600 meter te liggen. Als gevolg hiervan krijgen we te maken met winterse buien. Aan de grond is het door aanvoer over zee nog vrij ruim boven nul, maar zeker tijdens felle buien kan het kwik tot richting het vriespunt dalen.
Ook de rest van de week aanhoudend wisselvallig
Ook gedurende de rest van komende week blijft die straalstroom een beetje over Nederland meanderen. Daarmee worden er vaak lagedrukgebieden aangevoerd en valt er dus vaak neerslag en staat er van tijd tot tijd ook veel wind. Soms komen we even aan de koude kant van de straalstroom terecht en kan er wat winterse neerslag vallen, en soms zitten we weer even aan de warme kant en valt alle neerslag in vloeibare vorm. Na herfstachtig en lenteachtig weer, hebben we nu opnieuw te maken met herfstachtig weer, al kan komende week de winter soms weer een speldenprikje uitdelen in de vorm van een paar vlokken natte sneeuw.
